Zirai Masrafların Zekât Matrahından Düşürülmesi

Abstract

Sulama dışındaki ziraî masrafların zekât matrahından düşürülmesi meselesi, ilk ve klasik dönemlerde ihtilafa konu olduğu gibi, günümüzde de tartışılmaya devam etmektedir. Atâ b. Rebâh’tan (ö.114/732) aktarılan ve “her türlü ziraî masrafın zekât matrahından düşürülmesi gerektiğini” ifade eden görüş, rivayet açısından zayıf olduğu gibi, diğer fakihler tarafından da kabul görmemiştir. Bazı çağdaş fetva kurullarının bu görüşü esas almaları sağlam bir temele dayanmamaktadır. Dört mezhebe mensup olanlar başta olmak üzere fakihlerin kahir ekseriyeti, sulama dışındaki tarımsal masrafların matrahtan düşürülmemesi gerektiğini savunmaktadır. “Dört fıkıh mezhebinde itimada şayan olan görüş, sulama dışındaki masrafların da matrahtan düşürülmesidir” şeklindeki iddia gerçeği yansıtmamaktadır. Sulama dışındaki tarımsal masrafların zekâttan düşürülmesi gerektiğini ileri süren çağdaş çalışmalar, nasslara dayanmaktan ziyade reel durumu esas almaktadır. Diğer ziraî masrafların sulama masraflarına hamledilmesi, usulî bir kıyas olmaktan ziyade, hikmetle ta’lîl kapsamına girmektedir. Taabbudîlik esasına dayanan ibadetlerde kıyas ve/veya hikmetle ta’lîle başvurulmaması ve ziraî masrafların zekât matrahından düşürülmemesi hem nasslara hem de zekâtın temel esprisine daha uygun düşmektedir.