Bingöl ilinden toplanmış yerel kışlık ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) popülasyonlarından seçilen saf hatların kalite özellikleri ve bazı mikro element içerikleri bakımından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma Bingöl ili ve ilçelerinden, farklı 39 lokasyondan toplanan yerel ekmeklik buğday (Triticum aestivum L) popülasyonlarından seçilmiş saf hatlardan elde edilen 122 yerel genotipin protein oranı, hektolitre ağırlığı, yaş gluten miktarı, SDS sedimentasyon değeri ve bin tane ağırlığı ile makro elementlerden Sodyum(Na) ve Potasyum(K), mikro elementlerden de Nikel (Ni), Bakır (Cu), Mangan (Mn), Çinko (Zn) ve Demir (Fe) içeriklerinin tespit edilmesi amacıyla ele alınmıştır. Deneme, 2013-2014 yetişme sezonunda Diyarbakır ili GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi deneme sahasında 1 m x 2 sıra şeklinde elle ekilmiştir. Araştırma sonucunda; tanedeki mikro element içeriği bakımından minimum ve maksimum değerler Ni için 0,5-37,75 mg/kg, Cu için 0,25-19,15 mg/kg, Mn için 12,25-47,45 mg/kg, Fe için 0,75-48,95 mg/kg, Zn için 2,75-31,75 mg/kg, Na için 1-12,95 mg/kg K için 80,52-556,98 mg/kg aralığında yer almıştır. Tane kalitesi bakımından minimum ve maksimum değerleri bin tane ağırlığı için 22,61-40,46 g, hektolitre ağırlığı için 18,3-92 kg/hl, protein oranı için %14-19,9 SDS sedimentasyon değeri için 33,8-55 ml, yaş glüten oranı için ise %27,04-44 aralığında yer aldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda kalite özelliklerinden bin tane ve hektolitre ağırlığı, makro elementlerden Na ve K, mikro elementlerden Ni, Cu, Mn, Fe ve Zn’in %10 ve üzeri varyasyon katsayısı (VK)’na sahip olan genotiplerin seleksiyon için yeterli varyasyona sahip olduğu ve belirtilen özellikler yönünden ıslah programlarına dahil edilebileceği tespit edilmiştir.

122 genotypes of bread wheat (Triticum aestivum L.) derived from pure lines were screened in Bingöl district at 39 different locations for thousand kernel weight, protein rate, gluten content, SDS sedimentation value; macro contents including sodium and potassium contents and micro elements nickel (Ni), copper (Cu), manganese (Mn), zinc (Zn) and iron (Fe) were determined in this study. The trial was conducted at GAP international Agriculture Research Center Diyarbakır having plot size of 1 x 2 m during 2013-14 groving seazon. The results showed that micro elements among the genotypes were having greater variation prevailed from minimum and maximum values for Ni 0.5-37.75 mg/kg, Cu 0.25-19.15 mg/kg, K 80.52-556.98 mg/kg, respectively. In terms of grain quality values ranged from 22.61-40.46 g, hectoliter weight 18.3–92.0 kg/hl protein content 14.0-19.9%, SDS sedimentation values from 33.8-55.0 ml and glutein varied from 27.04-44.0 among the accessions. The analysis of the quality traits showed that thousand kernel weight and test weight (hectoliter), Na an important macro element and micro elements including Ni, Cu, Mn, Fe and Zn have shown desirable variation among genotypes and this criterion can be used for breeding varieties having good quality traits in wheat.