İneklerde tohumlama sonrası 21 gün boyunca kan serumu ve plazması çinko (Zn) düzeylerinin gebelik bakımından karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmada, ineklerde tohumlama sonrası 21 gün boyunca kan serumu ve plazması çinko düzeyleri bakımından, erken gebelik döneminde, gebelerle gebe kalmayanlar arasında bir ilişkinin olup olmadığını araştırma amaçlanmıştır. Çalışma, Fırat Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde bulunan inekler üzerinde yapıldı. Serum için 5 gebe, 5 gebe olmayan; plazma için de 5 gebe, 5 gebe olmayan olmak üzere toplam 20 inek kullanıldı. Hayvanlar; Esmer ırkı ve 3-5 yaşları arasında idi. Araştırmaya alınan inekler içeride, bir örnek şekilde beslendi. Tüm ineklere kaba yeme ilave olarak, Elazığ Yem Fabrikası’nın ürettiği süt yemi verildi. İneklerden, tohumlama günü başlanarak, 21 gün boyunca haftada 3 kez olmak üzere, vena jugularisten her defasında 10 cc kan alınarak, santrifüjde 40C’de 3000 devirde 20 dk’da plazma veya serumu çıkarıldı. Santrifüj sonrası plazma ve serumlar küçük tüpler aktarılarak analiz edilene kadar derin dondurucuda – 200C’de depolandı. Çinko düzeyi atomik absorpsiyon cihazı ile, progesteron (P4) düzeyi ise RIA ile tayin edildi. Kan serumu çinko değerlerinin 0.33±0.13 ile 0.75±0.14 mg/l, kan plazması çinko değerlerinin ise 0.72±0.15 ile 1.23±0.17 mg/l arasında değiştiği ve plazmanın, daima serumdan daha yüksek oranda çinko bulundurduğu tespit edildi. Gebe kalan ve kalamayan hayvanların kan serumu Zn seviyeleri, aynı günler arasında karşılaştırıldığında 4. (P0.025) günler dışında fark önemli bulunmadı. Plazmada ise gebe kalanlarla gebe kalamayanların Zn seviyeleri aynı günler arasında 9 (P0.025), 18 (P0.05) ve 21 (P0.005) günlerde farkın önemli olduğu görüldü. Gebe kalanlarda kan serumu Zn değerleri düzensiz olarak seyrederken plazma Zn değerlerinde 18 ve 21. günler önemli artışlar tespit edildi. 21 gün boyunca alınan örneklerin toplam Zn değerleri, serumu incelenenlerde gebe kalanlarla kalamayanlar arasındaki fark önemli bulunmazken, kan plazmasında farkın önemli (P0.05) olduğu görüldü. Kan serumu Zn değerleri gebe kalanlarla kalamayanlar arasında pozitif yönlü bir ilişki, plazmada negatif bir ilişki bulundu. Progesteronun Zn ile ilişkileri, gerek plazma ve gerekse serumda gebe kalanlarda pozitif, gebe kalamayanlarda negatif olarak tespit edildi. Sonuç olarak; Zn gebeliğin ilk döneminde, gebe olmayanların aynı günlerine göre daha yüksek olduğu ve gebeliğin erken safhasında önemli rol oynayabileceği, ineklerde Zn düzeylerinin izlenmesi ve tespitinde kan serumu yerine kan plazmasının tercih edilmesi daha sağlıklı sonuçlar vereceği kanaatına varıldı.