İneklerde östrüs siklusu boyunca kan serumu ve plazması çinko (Zn) düzeylerinin araştırılması

Abstract

Hayvan organizmasında demirden sonra en fazla bulunan iz element olan çinko, evcil hayvanların sağlıklı beslenebilmesi ve üreme faaliyetlerini devam ettirebilmesi için de gereklidir. Çinko metabolizmasının endokrin bezlerin metabolizmasıyla da yakından ilişkili olması sebebiyle, bu çalışmada, östrüs siklusu boyunca Zn’nun kan serumu ve plazmasındaki değerleri incelenerek gerek östrüs siklusunun dönemlerine göre ve gerekse plazma-serum arasında farklılığın olup olmadığının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Fırat Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde bulunan inekler üzerinde yapıldı. Serum için 15, plazma için 17 inek kullanıldı. Hayvanlar; Esmer ırkı ve 3-5 yaşları arasında idi. Araştırmaya alınan inekler içeride bir örnek halinde beslendi. Beslenmede, kaba yeme ilave olarak Elazığ Yem Fabrikası’nın ürettiği süt yemi verildi. İneklerin östrüsleri PGF2 alfa ile senkronize edilerek rastgele 2 gruba ayrıldı. Birinci grubun kan serumu, 2. grubun kan plazması incelendi. Östrüs günü başlanarak, östrüs siklusu boyunca (ortalama 21 gün), gün aşırı vena jugularisten her defasında 10cc kan alındı. Örnekler uygun şartlarda en kısa zamanda laboratuara ulaştırılarak, 40C’de 3000 devir/dk’da 20 dk süreyle santrifüje edildi ve analiz edilene kadar -200C’de saklandı. Çinko tayini atomik absorpsiyon cihazı ile, progesteron (P4) ise RIA ile yapıldı. Çinkonun serum değerlerinin 0.49±0.07 ile 0.68±0.11 mg/l, kan plazmasının ise 0.74±0.08 ile 0.98±0.17 mg/l arasında değiştiği ve kan plazması Zn değerlerinin serum değerlerinden daima daha yüksek olduğu tespit edildi. İstatistiksel olarak da östrüs siklusunun 4 (P<0.01), 10 (P0.0005), 16 (P0.005) ve 18. günlerinde (P<0.01) farkın önemli olduğu (t değeri) görüldü. Östrüs siklusu boyunca aynı grup değerler arasında istatistiksel olarak bir fark ve progesteron ile ilişki kan serumunda negatif ve önemli (P<0.001), kan plazmasında önemsiz bulundu. Sonuç olarak; Zn eksikliği durumunda hormonların kan seviyelerinin değişmesi olayının tersine olarak; organizmadaki hormonal dengelerin çok değiştiği östrüs siklusu boyunca Zn’nun kan serumu ve plazması miktarlarının etkilenmediği kanısına varıldı. Ayrıca, kan plazmasının Zn’yu serumdan daima daha yüksek miktarlarda tuttuğu tespit edildi.