Elmalılı Tefsirinde Tasavvuf

Abstract

Tasavvuf ilmi, Kur’ân-ı Kerimin insanlar için öngördüğü manevi hayat şekli ile Peygamber efendimizin yaşam biçimine dayanan, dolayısıyla temellerini Kur’ân ve sünnet üzerine bina eden şer’i bir ilim olarak kabul edilir. Tasavvuf, asırlardır islam dünyasında mevcudiyetini koruyan, insanları pek çok yönden etkileyen, islamın yayılıp gelişmesinde büyük katkıları olan ve islam dünyasında zaman zaman meydana gelen olumsuz hadiseler karşısında da insanların maneviyatlarını korumak için sığındıkları bir kale görevi yapan önemli bir akımdır. Tarihin hemen her döneminde islam dünyasında inanç, düşünce ve aksiyon planında te’sirini hissettiren tasavvuf, günümüzde de ilgi odağı olmaya devam etmektedir. Bununla beraber tasavvuf ve tarikatler konusu özellikle memleketimizde lehinde ve aleyhinde pek çok görüş beyan edilen bir konu haline gelmiştir. Biz de tasavvufun güncelliğini koruduğu düşüncesinden hareketle, yakın tarihte yaşamış âlimlerin tasavvuf konusundaki yaklaşımlarının, bu tür konuları ele almada bize daha sağlıklı bir bakış açısı kazandıracağı kanaatindeyiz. Bu vesileyle yakın tarihimizin İslam-Türk düşünürlerinden Elmalılı Hamdi Yazır’ın “Hak Dini Kur’ân Dili” adlı tefsirinde tasavvufi konulara yaklaşımını ele almayı düşündük. Zira Elmalılı, yakın dönem Türk ilim ve fikir tarihinde önemli bir yere sahiptir. O, hem Osmanlının son devrini görmüş, hem de Cumhuriyet devrini idrak etmiş aydın bir din âlimidir. Elmalılı, yeni kurulan genç Türkiye Cumhuriyeti’nin bir taraftan sağlıklı toplumsal temellere oturtulması, diğer taraftan da şuurlu, bilinçli, manevi değerlerine bağlı bir gençliğin yetiştirilmesi taraftarıydı. Bu ve benzeri nedenler de islam dininin, ferdin ahlakına, toplumun selamet ve bekasına verdiği önemi bir kez daha vurgulanmasını gerekli kılıyordu. Biz de bu çalışmamızda Elmalılı Hamdi Yazır’ın ahlaki ve manevi terbiye metodu ile ilgili Kur’ân ayetlerine yaptığı yorum ve izahları ele almaya çalıştık.