EQÎDENAMEYO ZAZAKÎ YÊ MELA MEHEMEDÊ HEZANÎYÎ : Metno Transkrîbekerde, WekenitiĢ û AçarnayîĢ

Abstract

Ina xebat, esero menzûm yê Mela Mehemedê Hezanî ke serra 1980 de bi nameyê „Eqîdetu‟l-Îmanî nusîyayo ser o hadre bîya. In tez destpêkêk, hîrê qisimî, metno transkrîbekerde û açarnayîĢê eqîdenameyî bi tirkî ra yeno meydan. Qismê detspêkî de mewzû, armanc û ûsulê xebat îzah bîy. Qismê yewin de; cuye, eserî, Ģexsîyeto edebî yê nuĢtoxî û derheqê zazakî (kirdkî) de fikranê ey ra behs bîyo. Qismê diyîn de, menzûme hetê Ģeklî ra, qismê hîrêyin de zî hetê muhtewa ra ameya wekenitiĢ. In qisim de, teberê muhtewa de eynî wext de ziwan û ûslubê eqîdeyî ser o zî ameyo vindertiĢ. Peynî de zî eqîdenameyo zazakî bi tirkî ameyo açarnayîĢ û metno transkrîbekerde zî îlawe bîyo. Ma wazenî bi ina xebata ke xebatanê tewr verînan yê tewirê eqîde yê edebîyatê zazakî ser o benî ra yew a, hem inî eserî bidin ĢinasnayîĢ û hem zî ma hêvî kenî ke seba averĢîyayîĢê zazakî yew havila ma bibo.

Bu çalıĢma, Hezanî‟nin „Eqidetu‟l-Îmanî adlı Zazaca yazılmıĢ manzum akâidnâmesini konu almaktadır. Bu tez giriĢ, üç bölüm, „Eqidetu‟l-Îmanî‟nin transkribe metninden ve Türkçe çevirisinden oluĢmaktadır. GiriĢ kısmında Klasik Zaza Edebiyatı ve akâidnâme hakkında bilgi verilip çalıĢmanın konusu, amacı ve metodu açıklanmıĢtır. Birinci bölümde, yazarın hayatı, eserleri, edebî kiĢiliğine yer verilmiĢtir. Ġkinci bölümde; akâidnâme, Ģekil yönünden üçüncü bölümde ise muhteva yönünden incelenip dil ve uslup üzerinde de durulmuĢtur. Son olarak akâidnâmenin transkribe metni, Türkçe çevirisi ve yazar ile yapılan röportaj ilave edilmiĢtir. Zaza edebiyatında akâidnâme türü üzerine yapılan ilk çalıĢmalardan biri olan bu çalıĢma ile hem bu eseri ve bu türü tanıtmak hem de Zaza dilinin geliĢimine katkıda bulunmayı umarız.

This study focuses on Mela Mehemedê Hezanî‟s verse work written in 1980 that is named „Eqidetu‟l-Îmanî in akâidnâma genre. This study consists of an introduction, three parts, Turkish translation of the verse and transcribed text. The introduction part consits of subject, purpose and method of the study. In the first part, writer‟s life, works, literary personalitiy and his ideas on Zaza language are touched on. In the second and third part, verse is analyzed in terms of form and content. In the third part, language and style are also focused on. Finally, Turkish translation of the poem and transcribed text are added for researchers. We hope that this study, which is one of the first studies on akâidnâma genre in Zaza literature, will both introduce and contribute to the development of Zaza language.