EYYÜP B. TEMÎME ES-SAHTİYÂNÎ ve hadis ilmindeki yeri

Abstract

İslamın ikinci temel kaynağı olan hadîs ilmi ve konusu Resülullah (s.a.v.)'ın sözleri, fiilleri, takrirleri, yaratılış ve ahlâki sıfatlarıyla alakalı olduğu için ilk asırdan beri üzerinde ciddi çalışmalar yapılmıştır. Hadîs râvîlerinin gösterdikleri çaba ve takip ettikleri yöntemi öğrenmek önem arzetmektedir. Sahâbe, Hz. Peygamber (s.av.)'in sünnetini ezberleyerek, anlayarak, lafzını ve manasını – fazla yorum yapmadan – kendilerinden sonra gelen tâbiîn nesline intikal ettirmiştir. Tâbiîn nesli de bu mirası kendilerinden sonra gelen nesillere nakletmiş, bunlardan sonrakiler ise bu şekilde devam ettirmiştir. Hedefimiz, sünneti mudafaa hizmetinde bulunan âlimlerin çabalarını ve çalışma metodlarını öğrenmektir. Bu âlimler içerisinde Eyyûb es-Sahtiyâni'nin gösterdiği ilmî gayretler ve metodlar, çalışmamıza bir ışık olması açısından önem arzetmektedir. Bunların başında, bu ilmin teşekkülü döneminde takip ettiği yollar ve yöntemler gelmektedir. Eyyûb es-Sahtiyânî, isnâdı ilk kullananlardan ve hadîsi rivâyet etmede hassas davranarak belli bazı yollara başvuran âlimlerden biridir. Her önüne gelenden hadîs rivâyet etmediği gibi rivâyet ederken de oldukça dikkatli davranmıştır. Kısa isnâdlı rivâyette bulunulması prensibi onun ve hocası ibn Sîrîn'in uygulamalarındandır. Hadîs tahammül yollarından olan vasiyyet metodu ise hocası Ebû Kılâbe tarafından kendisine kitaplarını vasiyyet etmesiyle başlamıştır. Hadîsin ehliyetsiz kimselerin eline geçmemesi için hadîs edâ yöntemlerinde sadece sikâ, zâbit olana rivayette bulunması, bid'ât ve hevâ ehline rivayette bulunmaması gibi uygulamaları da bulunmaktadır. Cerh ve ta’dîlde bulunurken de râvîleri farklı değerlendirmelere tabi tutmuştur. Bu değerlendirmelerin başında ta’dîlde bulunduğu şahsın rivâyet sayısı, ilmî derinliği, uslûbu ve takvası gelmektedir. Aynı zamanda kişinin takvâdan uzak olması, her duyduğunu aktarması, günahkâr olması, yalancı ve müfteri olması, kötü sözde bulunması ve rey ehlinden olması gibi durumları ise cerh sebeplerinden saymıştır. Eyyûb, yaşadığı dönemde ilmî bakımdan temâyûz etmiş, hocaları ve akrânları tarafından övgüyle anılmıştır. Bu ve buna benzer âlimlerin yöntemlerini öğrenmek, bizleri her çağda daha sağlıklı çalışmalar elde etmemizi sağladığı gibi İslâm dininin ikinci önemli kaynağı olan sünneti, art niyetli fikirlere karşı korumamızı ve bu mirası muhafaza etmedeki yöntemleri VI öğrenmemizde son derece önem arzetmektedir. Yapılan bu çalışmalar, geçmişte ilme hizmet eden Eyyûb es-Sahtiyânî gibi âlimlerin çalışmalarını, gayretlerini ve sünnete karşı duyarlılıklarını öğrenmeği sağlayacaktır.

The second basic source of Islam is the study named Hadith. The words, deeds, doings, chararacteristics and manner of prophet Muhammad (PBUH) are mentioned in very earnest way from the earliest period of his life. Those who were converting and following those Hadith, were very important ones to mention. They were memorizing, awaring and understanding the meaning of each word, without adding anything extra to Sunnah of prophet Muhammad( PBUH) and then they were converting them to other obeyers. However, those obeyers were converting that inheritance to the upcoming generation and it continued the same way. Our purpose is to learn about the method of those who were working on the defence of Sunnah. One of the methods which belongs to Eyyub as-Sakhtiyani, can be a good example regarding our subject at the beginning it shows the way and direction to the formation of that knowledge to reach to it. Eyyub is one of those scholars who was very sensitive and he was presenting his work in a clear way. From any aspects he was vey curious about what he was converting or even not converting. The short prenciped imputations belong to him and his teacher Ibn Sirin. He started the book by after the request of his teacher Ebu Qilaba out the method and way of Hadith Tolerance. The permission of converting of Hadith was given to all, but without Bid’at and Heva ones. They were the only who were permitted. Even about Cerh and Ta’dil the convertors have different views. In Ta’dil the things which are important about a person, are the number of converted Hadis, the perspective of his knowledge, principles and religious status. Meanwhile, the one who was against religious views, commiter of sin, lier, abuser and insincere is Jarh Eyyub was motivated in his lifetime by the aspects of knowledge. He was admired by his teachers and elder ones. We can learn the most correct basic source of Islam, named Hadith, from him and such scholars like him. We have to be against those who are against those views, and we have to defence our inheritance, and we should give importance to those consequences. This study teaches us about the past scholars such as Eyyub as -Sakhtiyani that, how hard he has worked and how responsibilly he has been against Sunnah