Türkiye’den iki centaurea (asteraceae) türünün kimyasal kompozisyonu

Abstract

Giriş:Centaurea cinsi özellikle Türkiye’nin güneybatı, iç ve doğu kısımlarında yayılış gösterip, ülkemizde yaklaşık olarak 201 takson içerir. Bu taksonların 111’i endemik olup, endemizm oranı %62 civarındadır.Centaurea cinsi ile ilgili daha önce yapılmış olan kimyasal çalışmalar göstermiştir ki seskiterpenlaktonlar sistematik olarak bu cinsinen önemli bileşenlerinden olup, buna ek olarak steroitler, triterpenler, hidrokarbonlar, polyesetilenler, flavanoitler, alkaloitler, lignanlar ve uçucuyağlar gibi bileşenleri de içerdikleri belirlenmiştir. Bu çalışma ile Bingöl ve çevresinde doğal yayılış gösteren CentaureacynausandCentaureadepressabitkilerinin kurutulmuş toprak üstü kısımlarının uçucu yağ içeriği, kemotipi ve farklı amaçlarla yararlanma potansiyelinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada Bingöl’den doğal habitatından toplanmış olan Centaureacynaus ve Centaureadepressa türlerinin kurutulmuş olan toprak üstü kısımlarının uçucu yağ kompozisyonu HS-SPME/GC-MS metodu ile belirlenmiştir. Bulgular: Bu çalışmanın sonucunda Centaureacynaus ve Centaureadepressa türlerinin sırasıyla toplam yağ miktarı olan %92.3 ve %91.1’lik değerlerindenotuz beş ve otuz yedi bileşen tespit edildi. Karyofillenoksit (19.6%), germakren D (14.8%) vebutanal (8.7%) Centaureacynaus’ un; karyofillenoksit (13.3%), germakren D (20.6%), β-eudesmol (12.6%) vesabinen (12.3%) iseCentaureadepressa’nın ana bileşenleri olarak tespit edildi. Elde edilen bulgular kemotaksonomik ve potansiyel kullanım alanları açısından tartışıldı.

Sonuç ve Tartışma:Sonuçta, Centaureacynaus türünün kemotiplerikaryofillenoksit, germakren D ve butanal olarak; Centaurea depressatürünün kemotipleri isekaryofillenoksit, germakren D ve β-eudesmol olarak belirlenmiştir. Buna ek olarak çalışılan bitkilerin uçucu yağ ve çeşitli kimyasal içerik bakımından zengin olduğu bulunmuş olup bu bitkilerin kimyasal içeriğindeki maddeler nazara alındığındabu bitkilerinfarklı amaçlarla çeşitli endüstriyelsektörlerinde daha fazla kullanılmasına olanak tanıyacaktır.