Têversanaisê Gramerê Zazaki u Soranki

Abstract

QESEO KILMEK: Serba ke bunya jü zoni bêro zanıtene, gereke gramerê i zoni ki rınd bêro zanıtene. Ni guriyaişi de gramerê Zazaki u Soranki hetê fonoloji u morfoloji ra ama têversanais ke ni dı zoni hetê ni dı qısmanê grameri ra jübini ra çıqa nejdiyê ya ki düriê, mabên de çı ferq esto, bêro zanıtene. Kıtab u meqale u tezê ke gramerê Zazaki u Soranki sero nuşiyê, ni têversanaişi de zafêri ni çımanê nuştekiyu ra istifade bi. Ninu ra qeyr, kesê ke Soranki rınd zanenê, malumatanê dinu ra ki istifade bi. Qeyde u misalê Zazaki, zafêri yê Zazakiyê Zımeyê; qeyde u misalê Soranki ki zafêri yê zonê Otonomiya Kurdıstanê İraqi‟ê standardiê. Ehemiyetê ni guriyaişi nuyo ke hata nıka gramerê ni dı zonu sero têversanaiso de nianên nêamo vıraştene. Hetê fonoloji ra mabênê Zazaki u Soranki de zaf ferq çino, vengi u telafuzê dinu jübini ra nejdiyo hama taê vengê karakteristiki ki estê ke ni dı zonu jübini ra kenê düri. Hetê morfoloji ra mabênê Zazaki u Soranki de ferq tenêna zafo, xeylê xusışiyetê dinu jübini ra ciarê. Zazaki be Soranki ra zerrê jü gruba zonu derê, hurdemêna ki zonê İrankiyê.

ÖZET: Bir dilin yapısının bilinmesi için o dilin dilbilgisinin de iyi bilinmesi gerekir. Bu çalışmada Zazaca ve Sorancanın dilbilgisi, sesbilimi ve biçimbilimi açısından birbirine ne kadar yakın ya da uzak olduğunun, aralarında ne fark olduğunun bilinmesi için karşılatırıldı. Bu çalışmada daha çok Zazaca ve Sorancanın dilbilgisi üzerine yazılan kitap, makale ve tez gibi yazılı kaynaklardan yararlanıldı. Bunların dışında, Sorancayı iyi bilen kişilerin bilgilerininden de yararlanıldı. Zazacanın kural ve örnekleri daha çok Kuzey Zazacasına aittir; Sorancanın kural ve örnekleri de daha çok Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimininde standart bir yazı dili olan Sorancaya aittir. Bu çalışmanın önemi, şu ana kadar bu iki dilin dilbilgisi üzerine böyle bir karşılaştırmanın yapılmamasından gelmektedir. Sesbilimi açısından Zazaca ve Soranca arasında çok fark yoktur, sesler ve telaffuzları birbirine yakındır ama bazı karakteristik seslerin varlığı bu iki dili birbirinden uzaklaştırmaktadır. Biçimbilimi yönünden Zazaca ve Soranca arasında fark biraz daha çoktur, birçok özellikleri birbirinden ayrıdır. Zazaca ve Soranca aynı dil grubu içerisindedir, her ikisi de İrani dillerdir.

ABSTRACT: In order to know the structure of a language, the grammar of that language must also be well known. In this study, Zazaki and Sorani were compared in order to know how close or distant they are from each other in terms of grammar, phonology and morphology, and what the differences are between them. In this study, mostly written sources such as books, articles and theses written on the grammar of Zazaki and Sorani were used. Apart from these, information from people who know Sorani well was also used. The rules and examples of Zazaki belong more to Northern Zazaki; the rules and examples of Sorani belong more to Sorani, which is a standard written language of the Kurdistan Federal Government of Iraq. The importance of this study comes from the fact that such a comparison has not been made on the grammar of these two languages until now. There is not much difference between Zazaki and Sorani in terms of phonology, their sounds and pronunciations are similar, but the presence of some characteristic sounds distances these two languages from each other. In terms of morphology, the difference between Zazaki and Sorani is a little more, many of their features are different from each other. Zazaki and Sorani are in the same language group, both are Iranian languages.