İbnü’l-Kâzerûnî’nin Muhtasarü’t-târih min evveli’z-zamân ilâ müntehâi Devleti Beni’l-Abbâs Adlı Eserinin Tercüme ve Değerlendirmesi

Abstract

ÖZET: Bu çalışma 611 (1214/1215) yılında doğan, ölüm tarihi net olarak bilinmemekle birlikte 695 (1295/1296) senesinde vefat ettiği düşünülen ibnü’l-Kâzerûnî’nin Muhtasarü’t-Târîh min evveli’z-zamân ilâ müntehâi Devleti Beni’l-Abbâs adlı eserinin tercümesi ve değerlendirmesini içermektedir. İbnü’l-Kâzerûnî’nin asıl adı Zahîrüddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Mahmud b. Ebü’l-İz b. İshâk b. İbrahim el-Bağdâdî’dir. Doğduğu yere nispet edildiğinden dolayı ibnü’l-Kâzerûnî olarak bilinmektedir. Çalışmanın konusu olan müellifin bu eseri, Mustafa Cevâd tarafından yeniden oluşturulmuştur. Daha sonra Sâlim Âlûsî tarafından incelenerek dipnotlar eklemek suretiyle eser üzerinde düzenleme yapılmıştır. İbnü’l-Kâzerûnî bu eserinde Hz. Muhammed, Dört Halife, Emevî halifeleri ve Abbâsî halifeleri hakkında detaya varacak malumatlar sunmuştur. Bunun yanı sıra Endülüs Emevî Devleti hakkında da özet bilgiler vermiştir. Özellikle eserde göze çarpan nokta ise yazarın bizzat yaşamış olduğu Abbâsî devleti’nin son dönemleri hakkındaki vermiş olduğu bilgilerdir. Müellif bu eserde bazı yerlerin isimleri, nerede oldukları ve bazı halifeler döneminde yapılmış yapılar hakkında da veriler sunmuştur. Verdiği bilgiler arasında en kayda değer olan bilgiler, Bağdâd’ın Moğollar tarafından işgal edilişi ve yaşananlar hakkında sunmuş olduğu kayıtlardır.

ABSTRACT: This study includes the translation and evaluation of the work "Mukhtasar at-Tarikh min Avval az-Zaman ila Muntaha Dawlat Bani al-Abbâs" by İbnu’l Kazaruni, who was born in the year 611 (1214/1215) and is believed to have passed away in 695 (1295/1296). İbnul-Kazaruni’s full name is Zahîrüddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Mahmut b. Ebü’l-İz b. İshâk b. İbrahim al-Baghdadi. He is known as al-Kazaruni due to his association with the place of his birth. This work, authored by the subject of the study, was reconstructed by Mustafa Cevâd. Later, Salim Alusi reviewed the work and added footnotes, further refining the text. In this work, al-Kazaruni provides detailed information about the Prophet Muhammad, the Four Caliphs, the Umayyad caliphs, and the Abbâsîd caliphs. Additionally, he offers brief information about the Andulusian Umayyad. A particularly notable aspect of the work is the information provided about the later period of the Abbâsîds. The author presents data on the names and locations of certain places, as well as on buildings constructed during the reigns of some caliphs. Among the most significant pieces of information provided are the details regarding the Mongolian invasion of Baghdad and the events that occurred during that time.