Estanıkê Hêni (Tedqiq u Metin)

Abstract

KILMVATE: Ino tez dı estanıki merkezê Hêni u estanıki dewanê Hêni etud biyi. Derheqê estanıkanê Hêni dı cıgêyrayişê ma gore tayi mecmuayan vêşêr ne kıtaban dı ne zi xebatanê tezan dı melumat veyniya. Ay ra ma waşt ki kultırê estanıkanê Hêni ser xebatêka ‘ilmi bıvıraziyo. Bı ına xebat estanıkanê Hêni dı motif u formeli tesbit biyi. Bı ın wesile hem varyanti kelimeyanê Hêni dekewti literatur hem zi dewlemendiya kelimeyanê Zazaki hina bi hira. Semedê ına xebat verco estanıki Hêni arêdiyayi. Arêdayiş ra dıma qaideyanê arêdayişi gore sêni fekê vatoği ra veciyayi otir ameyê nuştış. Nuştış ra dıma zi bı metodê ‘ilmi analiz biyi. Qısımo verin dı behsê estanık, xısusiyetê estanıkan, xısusiyetê estanıkanê Hêni u heta ınka xebatanê estanıkan beno. Qısımê dıyın dı behsê motifan beno. Estanıki Hêni bı metodê Stith Thompsoni Motif Index Of Folk- Literature tesnif beni. Qısımê hiriyın dı behsê formelan u formelanê estanıkanê Hêni beno. Qısımê çarın dı zi melumatê metnê estanıkan, metnê estanıkan ra qısêbend u çımeyi ca geni.

ÖZET: Bu tezde Hani ilçe merkezindeki ve Hani’ye bağlı köylerdeki masallar üzerinde inceleme yapıldı. Hani masalları hakkında yapılan araştırmalara göre bazı dergiler hariç ne tez çalışmalarına ne de kitaplara rastlandı. Bu nedenle Hani ilçesinin masal kültürü ile ilgili akademik bir çalışma yapma gereği duyuldu. Bu çalışma ile Hani masallarının motif ve formelleri tespit edildi. Bu vesile ile hem Hani yöresinin kelime varyantlarının literatüre eklenmesi sağlandı hem de Zazacanın kelime hazinesi genişletildi. Bu çalışma için önce Hani masalları toplandı. Masallar toplandıktan sonra derleme usulüne uygun, masal söyleyenin ağzından orijinal haliyle yazıldı. Masallar yazıldıktan sonra bilimsel metodla analiz edildi. Giriş bölümünde masal, masalların özelliklerinden, Hani masallarının özelliklerinden ve Zazaca masal çalışmalarından bahsedildi. İkinci bölümde motiflerden bahsedildi. Hani masalları Stith Thompson’un Motif Index Of Folk- Literature metoduna göre tasnif edildi. Üçüncü bölümde formellerden ve Hani masallarının formellerinden bahsedildi. Dördüncü bölümde ise masal metinlerine, masal metinlerinden oluşan sözlüğe ve kaynaklara yer verildi.

ABSTRACT: In this thesis, the tales in the Hani district center and in the villages of Hani were examined. According to the researches on Hani’s tales, neither thesis studies nor books were found, except for some magazines. For this reason, it was felt necessary to conduct academic research on the fairy tale culture of Hani district. In this study, the motifs and formals of Hani tales were determined. Indirectly, both the word variants of the Hani region were added to the literature and the vocabulary of Zazaki was expanded. For this study, Hani tales were collected first.After collecting fairy tales, the fairy tale was written originally from first mouth properly. Fairy tales were analysed with scientific method after they were written. In prologue, the fairy tale, features of fairy tales and Hani fairy tales, Zazaki fairy tale works were mentioned. In second section, motifs were noticed, Hani fairy tales were classified according to Motif Index Of Folk- Literature Method by Stith Thompson. Formals and formals of Hani fairy tales were mentioned in third section. In the forth part, fairy tale texts, dictionary consisting of fairy tale texts took place.