İran Devrimi ve Devrimin Fikri Altyapısını Oluşturan Kişi ve Gruplar

Abstract

ÖZET: Devrim, bir devletin sosyo-politik yapısında meydana gelen köklü değişimi ifade eder. Devlet içerisinde yaşanan ekonomik, siyasi, politik gibi sorunların zamanla hedefe yönelik tepkilere ve kitlesel eylemlere dönüşmesiyle devrim meydana gelir. Ancak gerçekleşen her devrim sonuç itibari ile başarılı olamaz veya varlık gösteremez. Devrimlerin başarısı, devrimci ileri gelen kişilerin süreci siyasi, politik, ekonomik ve kültürel yapılarıyla idare etmesi ve iyi bir kurumsallaşmaya gitmesiyle olur. Bu çalışmada, birinci bölümde köklü İran tarihine değinilerek, İran tarihi Safeviler’den 1979 İran Devrimi’ne gelen sürece kadar kronolojik olarak incelenmiştir. Tarihi süreç içerisinde bir devletin nasıl adım adım devrime gittiği yapılan analizlerle değerlendirilmiştir. İkinci bölümünde 1979 İran Devrimi’nde etkili olan kişiler ve gruplar tek tek ele alınarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda her ne kadar İslam Devrimi olarak nitelense de İran Devrimi’ndeki parametrelerin çok çeşitli olduğu çalışmada görülecektir. Üçüncü bölümde ise Devrim sonrası yeni rejimin yerleştirilmesi, kurumsallaşma ve özellikle Devrim’de etkili olan kişi ve grupların tasfiyeleri konu edinilmiştir.

ABSTRACT: Revolution refers to the radical change in the socio-political structure of a country. A revolution may occur when difficulties such as economic and political problems in the state turn into target-oriented reactions and mass actions over time. However, not each revolution can be successful or remain. The success of revolution comes when revolutionary leaders manage the process with their political, economic and cultural structures and achieve straight institutionalization. The first chapter of this study will focus on the deep-rooted Iranian history chronologically from the Safavid dynasty era to the Iranian Revolution in 1979. The issue of how a state gradually heads to a revolution in the historic process has been profoundly evaluated. Meanwhile, in the second part, the influential figures and groups that played a role during the Iranian Revolution were one by one discussed. In this context, it will be seen in this paper that the parameters of the Iranian Revolution are very diverse, although it is described as the Islamic Revolution. Finally, the third part discusses the establishment, institutionalization, and consodilation of the new regime followed by the Revolution, as well as the purge of the figures and groups that were influential during the Revolution.