TUNCELİ BURMAGEÇİT VE AKTULUK KÖYLERİNİN FOLKLORU

Abstract

ÖZET: Halk kültüründe sözlü kültür unsurları, önemli bir yer tutmaktadır. Her bölgenin de kendi yapısına özgü bir folkloru vardır. Folklorun temel bileşenleri de maddi ve manevi değerlerdir. Bu temel bileşenler, her millet için önemli ve değerli unsurlardır. Bu değerler folklor aracılığıyla insanların geçmişi ve geleceği arasında bir köprü kurar. Değişen toplum yapısı ve gelişen teknoloji, kendisiyle birlikte maddi ve manevi değerleri de geliştirip değiştirmektedir. Başka bir ifadeyle modern zamanın etkisiyle geleneksel yapının ve sözlü kültürün zarara uğradığı görülmektedir. Gelişen teknoloji ve hızlı değişen toplum yapısına karşı bu değerler, kayıt altına alınıp gelecek nesillere aktarılmalıdır. Bu bağlamda “Tunceli Burmageçit ve Aktuluk Köylerinin Folkloru” adlı bu tez çalışmasında Tunceli’nin merkezine bağlı Burmageçit ve Aktuluk köylerinin folkloru, kaynak kişilerden derlenip türlerine göre incelenmiştir. Tunceli merkezine bağlı olan Alevi inancı ve kültürünün yoğun bir şekilde yaşandığı Burmageçit ve Aktuluk köyleri, ilin aynı zamanda nüfüs bakımdan en kalabalık iki köyüdür. Her iki köyde üç dilli (Zazaca, Kürtçe, Türkçe) konuşurların sayısı oldukça fazladır. Bu köylerdeki kaynak kişilerle yapılan görüşmeler neticesinde çok zengin bir folklor sandığı oluşturulmuştur. Unutulmaya yüz tutmuş ve somut olmayan kültürel miras kategorisine alınan sözlü folklor unsurları, bu tez çalışmasıyla birlikte kayıt altına alınmış ve bu kültür değerlerine sahip çıkılmıştır.

KILMVATE: Kulturê şari dı unsurê kulturê feki cayo ki muhim tepişeno. Folklorê her caye zi goreyê xo yo. Unsuri esasi ê folklorê zi çiyê maddi u manevi yi. Ini çiyi temelê folklori semedê her milet muhim u ercayi. Ini unsuri bı wesıtayê folklori benateyê vızeran u sıbayanê insanan dı yo pırt vırazeni. Vurnayişi komeli u averşiyayişê teknoloji eve xo u çiye maddi u manevi zi hem raver beno hem zi vurneno. Bı yone ifade dı zi aseno ki eve waxte moderni asle folklore u Kulture feki zi zırar diyo, asimile beno. Qerşi teknoloji u vurnayise komeli dı folklori gereki qeyd bi u nesile peyi ra zi bımane. Na teza “Tunceli Burmageçit ve Aktuluk Köylerinin Folkloru” dı folklore merkeze Tunceli dı dewê Burmageçit u Aktuluk kese çımeyi re top beni u goreyê tewrê xo wekeneteni. Dewê merkezê Tunceli, Burmageçit u Aktuluk dı folklor u itiqatê Aleviya bı zafi cıwıyeni u nufusê inê dewi Tunceli dı nüfuse ki tor zafi. Wırd dewe dı zi 3 zoni (Zazaki, kurmanci, Tırki) zaf qesey beno. İne dewan dı neticeyi mülakate kesi çımeyi dı zaf dewlemendi sandıqe folklori veciyaye werte. Unsurê kulturê feki ki ha hedi hedi bena vini pê na xebata tezi cena qeydi u kulture ke ercayiri wayir veciyiyayi.

ABSTRACT: Oral culture elements have an important place in folk culture. Each region has its own unique folklore. The basic components of folklore are material and spiritual values. These essential components are important and valuable elements for every nation. These values build a bridge between people’s past and future through folklore. The changing social structure and developing technology also contribute to material and spiritual values. In other words, it is seen that the traditional structure and oral culture have been damaged by the influence of modern times. Against the developing technology and rapidly changing structure of society, these values should be recorded and transferred to future generations. In this context, in this thesis titled “The Folklore of Tunceli Burmageçit and Aktuluk Villages,” the folklore of the Burmageçit and Aktuluk villages of Tunceli was compiled from the local people and examined according to their genres. Burmageçit and Aktuluk villages, which are connected to the centre of Tunceli, where the Alevi belief and culture are intensely experienced, are also the two most populated villages of the province. In both villages, the number of trilingual (Zazaki, Kurdish, Turkish) speakers is quite high. As a result of the interviews with the local people in these villages, a very rich folklore archive was created. Oral folklore elements, which are on the verge of being forgotten and included in the category of intangible cultural heritage, have been recorded with this thesis and these cultural values have been protected.