HÛRNÊRÎNEKE SEMIYOTÎK LI SER ÇÎROKÊN KURDÎ

Abstract

KURTE Metn an jî derbirîn, bi xêra rêbazên tehlîlê yên objektîf ku li ser zimanzaniyê hatine kirin ji bin şîroveyên subjektîf derketine û bûne mijara lêkolînên zanistî. Di vê peywendê de berhemên wêjeyî jî bi rêbaza semiyotîka vegêranî re bûne mijara vê qadê. Bi vî aliyê xwe rêbaza A. J. Greimas ku tevlî têgîn û amûrên wê yên tehlîlê bi pêş xistiye ji bo tehlîlên der-mentnî û sepandina vê rêbazê îmkanên baş daye avakirin. Janirên wêjeyî, nemaze jî çîrok di vê peywendê de para xwe ji van lêkolînan stendiye. Di vê peywendê de armanca vê xebatê ew e ku rêbaza ku A. J. Greimas ya bi navê modela kiryarvanan ku ji binyatgerên wek Vladimir Propp wergitibû û bipêşxistibû li ser çîrokên kurdî bicerbîne. Ev çîrokên ku bûne nimûneyên vê xebatê me bi xwe berhevkirine ku bi vî awayî em hêvî dikin ku ev xebat dê hem sînorên vegotina çîrokên kurdî derxe holê û hem jî binyata wan a kûr.

ABSTRACT Text or narrative, thanks to the objective analysis methods on linguistics, got rid of subjective interpretations and became the subject of scientific research. In this context, literary Works have also become the subject of this field together with the method of narrative semiotics. In this respect, this method which will ve applied with the concepts and tools developed by A. J. Greimas for analysis, and non-textual analysis, has built good opportunities. Literary works, especially fairy tales, have taken their share from these studies in this contxt. The aim of this study is to apply thid method, which was developed by A. J. Greimas, inspired by structuralists such as Vladimir Propp, to Kurdish fairy tales. We have personally compiled these tales, which are examples of this study, and we hope to reveal both the limits of expression and the deep structures of Kurdish tales with this study.

ÖZET Metin veya anlatı, dilbilim üzerine yapılan nesnel çözümleme yöntemleri sayesinde öznel yorumlardan kurtulmuş ve bilimsel araştırmaların konusu olmuşlardır. Bu bağlamda edebi eserler de anlatısal göstergebilim yöntemi ile beraber bu alanın konusu haline gelmişlerdir. Bu yönüyle A. J. Greimas‟ın çözümleme için geliştirdiği kavram ve araçlarla metindışı çözümlemeler ile uygulanacak bu yöntem iyi imkanlar inşaa etmiştir. Edebi eserler, özellikle de masallar bu bağlamda bu araştırmalardan kendisine düşen payı almıştır. Bu çalışmanın amacı A. J. Greimas‟ın, Vladimir Propp gibi yapısalcılardan esinlenerek geliştirdiği, eyleyenler modeli olarak adlandırılan bu yöntemi Kürtçe masallara uygulamaktır. Söz konusu bu çalışmaya örnek olan bu masalları bizzat derledik, bu çalışma ile hem Kürtçe masalların anlatım sınırlarını hem de derin yapılarını ortaya çıkarmayı ümit ediyoruz.