ؽبش ٤خ لٓا ؾٓ لٔ ) ا وك ١ ( ػ ٠ِ زًبة الأ ٞٗاه ٤ُٞ قٍ ث ئثواٛ ٤ الأهكث ٢ِ ٤ ) أٝ زًبة ا بٌُ٘ػ ئ ٠ُ ٜٗب ٣خ زًبة ا قُ غِ: كها خًٍ ٝرؾو ٤وبً( َٓؼٞك فؼو ثٞ ًو ه بٍ خُ بٓع زَ ٤و ئشواف ك. ؾٓ ٢ ا لُ ٣ أٝىك ٤ٓو

Abstract

ا قُِٔض اِ أٛ ٤ٔش طلو ٤ن ح ؤُطٞ ١خص ٫ طول ٠ ػ ٠ِ ح ُ ٤ٔغ ك ٢ ح لُوٚ ح ٢ٓ ٬ٓ ٫ ، كوو خ٘ ك ٢ ػ خِٔ٘ ػ خِٔ٘ ٣زيأ أٝ ٛ حٌ كخ ٤ٗش ٬ٓ لٓ ئ ) أ ىٌََُ ١ ( ػ ٠ِ ظًخد ح ٧ ٞٗح ٤ُٞ قٓ ر ار حَٛ ٤ ح ٧ ىٍر ٢ِ ٤ ظًخد ح خٌُ٘ف ا ٠ُ ٜٗخ ٣ش ظًخد ح وُ غِ ، ٝٛ حٌ ح ؼُ وٓي شٓ ح ٠ُ ؿخ ؼٓش ) ر ٌٞ٘ ( ؼٜٓي ػ ِٞ ح ٫ؿظ خٔػ ٤ش ه )ح لُوٚ ح ٢ٓ ٬ٓ ٩ ( ٝ حً يُ ٤ُ٘ ى ؿٍش خٓؿ ظٔ ٤َ ) ك ٢ ه ح لُوٚ ٝأٛٞ ُٚ( . ٝ خٍٓ ظُ ٢ ٛ ٌٙ ؿخءص ػ ٠ِ هطش ٝكٜ ٤ِ ،ٖ ٝهخط شٔ، ٝ هخث شٔ ح ُٜٔخى ٝح حَُٔؿغ . أ خ ح وُطش طظ ٠ ح ؤُي شٓ ٝأ زٓخد اهظ ٤خ ح ُٟٞٔٞع ٝأٛيحف ح زُلغ ٝح يُ حٍ خٓص ح خُٔروش ٝ ٜٓ٘ ٢ ك ٢ طلو ٤ن ح ؤُطٞ ١ش ، ٝ ٜٓ٘ ٢ خٗك ٤ش ح ظُؼخ ح ؤُخ غٓ ح ُٚ٘. أ خَّٓ ح ؤُي شٓ طظ ٠ هطش ح خَُٓ شُ ٝ زٓذ اهظ ٤خ حٍ زُلغ ػُ أٛ ٤ٔش اهظ ٤خ ح ُٟٞٔٞع ػُ ح يُ حٍ خٓص ح ظُٔؼ وِش رخ ظٌُخد. أَ خَّٓ ح لُٜ ح ٧َٝ :ٍٛٞ ه ح يُ حٍ شٓ ٝ ٣ظ ٠ أ رٍغ زٓخكغ:ح زُٔلغ ح ٧ٝ ،ٍ ٣ظ خ٘ٝ ػ هي شٓ ػ خِٔء ٣ظ خ٘ٝ ػ ك ٤خس ٬ٓ لٓ ئ أ ىٌََُ ١ ٝح ُٜٔخى حٍ ظُ ٢ اػظ ئ ، ح ٧ حًَى ٌُٛٔذ ح خُ٘كؼ ٢.ٝح زُٔلغ ح ؼُخ ٢ٗ ػ ٤ِٜخ. ٝح زُٔلغ ح ؼُخ غُ، ٣ظ خ٘ٝ ك ٤خس ٣ٞ قٓ ر ار حَٛ ٤ ح ٧ ىٍر ٢ِ ٤ ٛخكذ ح ٧ ٞٗح .ٍ ٝأَ خَّٓ ح زُٔلغ ح حَُرغ ٝح ٧ه ٤ ك ٤ظ خ٘ٝ ػ ر ٤خ ح ُٜٔط لِخص ح لُوٜ ٤ش ح ُٞح ىٍس ك ٢ ح خَُٓ شُ. أَ خَّٓ ح لُٜ ح ؼُخ ٢ٗ: كٜٞ ح ُٚ٘ ح لُٔون ٣ ظ٘ ػ ٠ِ ح ُٚ٘ ح لُٔون ٝح ُ ءِ ح ظُٔؼ نِ رظلو ٤وٚ، ٝ ٣زيأ أٝ ظًخد ح خٌُ٘ف ا ٠ُ ٜٗخ ٣ش ظًخد ح وُ غِ: ى حٍ شًٓ ٝطلو ٤و خً. ػُ ظًزض ح وُخطِ شََٔ َٝ ٛ ٢ طَلْظَِٞ ١ أَٛ ظٗخثؾ ح يُ حٍ شٓ ٝح ظُلو ٤ن ح ظُ ٢ طَََٞٛضُِْ اِ ٤ْٜخ ك ٢ ػ ٢ِٔ ػُ ََٟٝؼْضُ هخث شٔ ح ُٜٔخى ٝ ح حَُٔؿغ .

İslam hukukunda mahtût ilminin önemi bilinmektedir. Çünkü kültür ve ilim mirasını koruyan bir ümmet, uygarlık ve ilerlemeyi hakketmektedir. Bununla birlikte söz konusu miras, ümmetin geleceğini inşa etmede de katkı sunmaktadır. Çalışmamız, Yusuf İbn İbrahim el-Erdebîlî’ye ait Kitâbü’l-envâr isimli eserinin haşiyesi olan Hâşiye Molla Muhammed el-Gerdî’ eserini tahkik ve incelemesine ilişkindir. Bingöl üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Bölümü İslam Hukuku Ana Bilim dalına yüksek lisans tezi olarak sunulan çalışmamız, söz konusu eserin Kitâbü’n-nikâh bölümünden başlayarak Kitâbü’l-hal‘i bolümünüm sonuna kadar tahkik etmektedir. Çalışmamız tez projesi, iki bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Tez projesi kısmı giriş, konuyu seçmenin nedeni, çalışmanın amacı, konu ile ilgili diğer çalışmaları ve tahkikte izlediğim yöntemi içermektedir. Birinci bölüm, dört konuyu ihtiva etmektedir. Birinci konu, Kürt âlimlerinin Şafiî mezhebine hizmetini; ikincisi, Molla Muhammed el-Gerdî ve Yusuf el-Erdebîlî’nin hayatı; üçüncüsü, Molla Muhammed’in yararlandığı kaynakları; dördüncüsü ise tezde yer alan fıkhî kavramları ele aldık. Çalışmamızın ikinci bölümü, Hâşiye Molla Muhammed el-Gerdî tahkikini içermektedir. Tahkikte (أ) olarak simgelediğimiz biri asıl diğeri de (د) olarak simgelediğimiz iki mahtût nüshayı esas almaktadır. Sonuç kısmında ise tahkik ve incelememizin en önemli bulgularını dile getirdik.

ABSTRAC The significance of the science of scripture in Islamic jurisprudence is known. Because ،a community that protects its cultural and scientific heritage deserves civilization and progress. Heritage also contributes to the construction of the future of the community. The present study is an examination and analysis of a work by Mullah Muhammad al-Gerdî ،titled Hâşiye Molla Muhammed el-Gerdî ، which is an annotation of a work titled el-Envâr lî-a‘mâli’l-ebrar by Yusuf el’Erdebîlî. The present study that was presented as a master’s thesis at Bingöl University Institute of Social Sciences ،Department of Basic Islamic Sciences ،Islamic Jurisprudence Department examined the work from the beginning of the Kitâbü’n-nikâh section to the end of the Kitâbü’l-hal‘i section. The present study includes the thesis project ،two sections ، conclusion and references. The thesis project included an introduction ،the reasons for selecting the topic ،the objective of the study ،studies conducted on the subject matter and the methodology applied in the analysis. The first section included four topics. The first topic was the services provided by Kurdish scholars to the Shafi'i denomination ،the second included the lives of Mullah Muhammad al-Gerdi and Yusuf al-Erdebili ،the third included the resources that Mullah Muhammad used ، and the fourth discussed the jurisprudence concepts included in the thesis. The second section in the present study included the analysis of Hâşiye Molla Muhammed el-Gerdî. In the analysis, two scripture copies, one original that was denominated with (أ) and another that was denominated with (د), were used. In the conclusion section, the most important findings in the present analysis and examination were presented.