HİTİTLERDE TEMİZLİK KÜLTÜRÜ

Abstract

ÖZET Tezin Başlığı: Hititlerde Temizlik Kültürü Tezin Yazarı: Erol YILMAZ Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Sırrı TİRYAKİ Ana Bilim Dalı: Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı: Tarih Kabul Tarihi: …../…../2020 Sayfa Sayısı: 11 (Ön kısım) + 90 (Tez) Eski Çağ’da Anadolu coğrafyasında büyük bir imparatorluk kurarak Tunç Çağı dünyasının süper güçlerinden biri konumuna yükselen Hititler, MÖ 1650 ile 1190 yılları arasında köklü bir uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Hititler siyasi, askeri, ekonomik, toplumsal, dini ve mimari bakımdan Eski Çağ tarihinin önemli uygarlıklarından biri olarak Orta Anadolu’da Hattuşaş merkezli yapılanmalarıyla Anadolu’nun yanı sıra ayrıca Suriye ve Mezopotamya bölgesine kadar etkin bir rol oynayarak Anadolu, Mezopotamya ve Suriye kültürlerine ait birçok unsurubünyesinde barındırmıştır. Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda ticaret merkezi konumunda olan Hattuşaş’ı başkent yaparak devletleşen Hitit Uygarlığı, Mısır ile MÖ 1274’de yaptığı Kadeş Barış Antlaşması ile dünya tarihine diplomatik manada damga vurmuştur. Öte yandan Eski Krallık Dönemi’nden itibaren kuzeyin saldırgan toplumu Kaşkalara karşı kentlerini surlarla tahkim eden Hititler, yine Kadeş Savaşı’nda ön plâna çıktığı gibi birçok savaşta kullandıkları hafif materyalden savaş arabaları ile askeri alandaki organizasyonlarıyla ön plâna çıkmıştır. Anadolu’da yaklaşık 500 yıl süren merkezi otoriteleri ile Hititler, Mezopotamya’daki çağdaşlarına nazaran insancıl yapıdaki zararın tazmininin yanı sıra kamusal hakları öngören gelişmiş yazılı yasaları ile de dünya tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Çok tanrılı dine sahip olan Hititlerin, özellikle dini konularda hassasiyet VII gösterdiği temizliğe dair kuralları dikkat çekicidir. Temizliği yönetmeliklerine dahileden bu toplumun, sarayda ve tapınaklarında uyulması gereken temizlik içerikli kurallar arasında bedenseltemizlik, kıyafetlerin temizliği, hazırlanan yiyecek-içeceklerin temizliği önemsemelerinin yanı sıra bu minvalde modern uygulamalarda da yer alan yiyecek-içeceklerin temiz mekânlarda hazırlanmasını vebu mekânlara köpek-domuz gibi hayvanların sokulmaması hususunda hassasiyet gösterdikleri görülmektedir. Hititler, İmparatorluk Çağı’nı başlatan I. Şuppiluliuma Dönemi’nde Mısır’dan getirilen savaş esirlerinden ülke geneline yayılan ve çok sayıda insanın yanı sıra bazı kralların ölümüne yol açmak suretiyle uzun yıllar devam eden salgın hastalıkların dini konulardaki ihmâlkarlıklardan dolayı tanrıların öfkesinden kaynaklandığını öngörseler de birçok yönetmeliklerinde hijyenik kurallara yer vererek oluşabilecek hastalıklara karşı tedbir almaya çalıştıkları da görülmektedir. Hastalıklara karşı daha çok rituel manada tedavi yöntemleri uygulayan Hititler, tedavi yöntemleri arasında şifalı otlar, bazı hayvansal ürünlerden elde ettikleri karışımları da kullanmıştır. Ayrıca, hastalıklara karşı Mezopotamya ve Mısır kökenli uygulamaları kullanmayı tercih etmelerinin yanı sıra yine bu uygarlıklardan hekimler yoluyla tıbbi destek sağlamayı da ihmal etmemiştirler. Hititlerin tedavi yöntemleri arasında günümüzde uygulanan dezenfektasyon ve karantina benzeri uygulamaları ise dikkat çeken hususlar arasında yer almaktadır. Suyun hayati önem taşıdığı Hititlerde, kentlerdeki su sarnıçları, depolar, havuzlar gibi yapılar gerek halkın ihtiyacına yönelik gerekse dini amaçla kullanılmıştır. Yine kentlerinde içme suyu ve atık su kanallarına dair kalıntıların bulunduğu Hititlerin, meskenlerinde yer alan küvet, lavabo, banyo benzeri bölmeleri ile temizliği önemseyen bir toplum olduklarını da göstermektedir. Toplum sağlığını önemseyen Hititlerin, kamusal alanlarda çöp dökülmemesi ya da yakılmaması veya tuvalet ihtiyacının görülmesi gibi hususlara yönetmeliklerinde yer vermeleri, hastalıklara karşı aldıkları tedbirler kapsamında değerlendirilebilir.

ABSTRACT Title of the Thesis: Cleaning Culture in Hittites Author: Erol YILMAZ Supervisor: Dr. Teaching Member Sırrı TİRYAKİ Department: History Sub-field: Ancient History Date: …../…../2020 Paper of Number: 11 (front) + 90 (thesis) In the Ancient Age, by establishing a great empire in the Anatolian geography, one of the super powers of the Bronze Age. Between 1650 and 1190 BC, it was home to a deep-rooted civilization. Hittites, political, military, economic, social, religious and architectural aspects of ancient history as one of the important civilizations in Central Anatolia Hattuşaş centered in Anatolia, as well as Syria and Mesopotamia region by playing an active role in Anatolia, Mesopotamia and Syrian culture many elements of the site. Hittite civilization, which became the capital of Hattusha, which was the center of trade during the Assyrian Trade Colonies Age, became a diplomatic stamp in the history of the world with the Kades Peace Treaty in Egypt and 1274 BC. On the other hand, the Hittites, which fortified their cities against the aggressive society of Kashkas against the northern walls since the Old Kingdom, came to the forefront in the Battle of Kadesh and also came to the forefront with their light material chariots and military organizations they used in many wars. With its central authorities in Anatolia, which lasted for nearly 500 years, the Hittites have an important place in the history of the world with their written laws that envisage public rights as well as compensation of humanitarian damage compared to their contemporaries in Mesopotamia. Hittites with polytheistic religion, especially religious the rules for cleaning are remarkable. The cleaning rules of this society, which includes cleaning regulations, IX should be followed in the palace and temples, cleaning of clothes, cleaning of prepared food and beverages, as well as the preparation of food and beverages in modern applications such as dog and pig. animals are susceptible to not be inserted. Although the Hittites predicted that the epidemics which had spread to the country from the prisoners of war brought from Egypt during the reign of Shuppilulium I, which led to the death of many kings as well as some kings, were caused by the anger of the gods due to the neglect of religious issues. It is also seen that they try to take precautions against diseases that may occur by including hygienic rules in regulations. Hittites, which applied treatment methods against diseases more ritually, used medicinal herbs and mixtures obtained from some animal products. In addition, they preferred to use Mesopotamian and Egyptian applications against diseases and also provided medical support through physicians from these civilizations. Disinfection and quarantine-like practices among the Hittites today are among the remarkable issues. Water is vital in the Hittites, water cisterns in the cities, stores. Structures such as pools, both for the needs of the public and for religious purposes used. It also shows that the Hittites, where there are remnants of drinking water and waste water channels in their cities, are a society that cares about cleanliness with their bathtubs, sinks and bath-like compartments. The fact that the Hittites, who care about public health, include issues such as spilling or incineration of garbage in public spaces or the need for toilets can be considered within the scope of the measures taken against diseases.