Abdulvehhab Eş-Şa'rani'nin Mizanu'l - Kubra adlı eserine göre teşdid ve tahfif

Abstract

Bu tez, 15. yüzyıl Fâkih ve Sûfilerinin önde gelen isimlerinden biri olan Abdulvehhâb eş-Şa‘rânî’nin hayatını, eserlerini ve onun Fıkıh ve Fıkıh usûlüne katkılarını ele almaktadır. Yaşadığı dönemde Mısır’da Memlükler hüküm sürüyorlardı. eş-Şa‘rânî, ül-kenin siyasi, ekonomik ve sosyal durumun zayıfladığı bir dönem olan Mısır Memlüklarının son döneminde yaşamıştır. Küçük yaşta anne ve babasını kaybeden eş-Şa‘rânî, büyük me-şakkatlerle eğitimini tamamlamıştır. Fıkıh, Tasavvuf, Kelâm, Hadis, Biyoğrafi, Gramer, Coğrafya, Etnoğrafya ve Tarih gibi alanlarda söz sahibi olacak kadar eğitim almıştır. Araştırmamızda eş-Şa‘rânî’nin fıkıh usulüne dair yaklaşımını Mizânu’l-Kubrâ isimli eseri bağlamında ele aldık. eş-Şa‘rânî, bu eserinde bir taraftan mezheplerin temel dayanaklarının aynı kaynaklar olduğu gerçeğinden yola çıkarak bir konuda birden fazla doğru olabileceğini ortaya koymaya çalışmış diğer taraftan farklı bir öneriyi dile ge-tirmiştir. Bu öneriye göre insanlar temelde inanç ve beden bakımından iki gruba ayrılmış-tır. Dini hassasiyeti ve bünyesi güçlü olan kişiler için teşdîd kavramı kullanılmış, İnancı ve bedeni zayıf olanlar için de tahfif kavramı kullanılmıştır. Tüm fıkhi meseleler de bu iki te-mel kavram üzerine bina edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, ilave olarak, hem eski hem de modern dönemde fıkıh alanında ya-zılmış ilgili kaynaklardan ihtiyaca göre faydalanılmış ve referans olarak verilmiştir.

In this dissertation, Abdulvehhab eş-Şa'rani's life, works, and his contributions to fiqh (i.e. the system of jurisprudence in Islam) as well as to the procedures of fiqh are fo-cussed on. He was one of the leading jurists and sufis of the 15th century. During his life time, Memlukes were in power in Egypt. Eş-Şa'rani lived in the last period of Memlukes' reign in Egypt when the country's political, economic and social situation was weak. He lost his parents at a very young age, and completed his education with great difficulties. He was well educated in a wide range of subjects such as fiqh, sufism, theology, hadith, biog-raphy, grammar, geography, ethnography and history. In the study, Es-Şa'rânî's approach to the procedures of fiqh are discussed and inter-preted in the light of his well-known work titled Mizânu’l-Kubrâ. In this book, Es-Şa'rânî, on one hand, tried to demonstrate that it is possible to arrive at more than one correct con-clusion on one single subject by emphasising the fact that all sects are based on the same fundamental sources. On the other hand, he put forward a different proposal. According to this proposal, people are basically divided into two groups in terms of faith and body: “teş-dîd” and “tahfif”. He used the concept “teşdid” (i.e. complicating, increasing the burden) for people who are sensitive in terms of religion as well as have strong working memory. In the same way, he used the concept “tahfif” (i.e. mitigation, reducing the burden) for those who are weak in terms of faith and body. In the book, all fiqh issues were tried to be built on these two basic concepts. In this study, additionally, other pertinent ancient and modern resources in the field of fiqh were made use of and referred to when it was necessary.