Farklı öz-anlayış düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinin karar vermede öz-saygı, karar verme stilleri ve kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu arastırmada; üniversite ögrencilerinin karar vermede öz saygı, karar verme stilleri ve kişilik özellikleri alt boyutları puan ortalamalarının öz-anlayış düzeyi, cinsiyet, sınıf, üniversiteye giris puan türü, yasamının çogunun geçirildigi yer, ailenin gelir düzeyi, aile yapısı ve anne-baba tutumu degişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı ilişkisel olarak incelenmiştir. Araştırmanın diğer bir amacı da karar vermede öz saygı, karar verme stilleri ve kişilik özellikleri arasında anlamlı düzeyde bir ilişkinin olup olmadığının saptanmasıdır. Değiskenler arasındaki ilişkinin anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadıgını saptamak amacıyla değiskenlere baglı olarak t testi ve tek yönlü varyans analizi (Anova) uygulanmıştır. Farklılaşmanın kaynağını belirlemek amacıyla Tukey testi uygulanmıstır. Karar vermede öz-saygı, karar verme stilleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizi Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı tekniği ile yapılmıstır. Üniversite öğrencilerinin öz-anlayıs düzeyleri düsük, orta ve yüksek olarak bağımsız değiskene dönüştürülmüştür. Öğrencilerin Öz-Anlayış Ölçeği puanlarının ortalaması 75.16, standart sapması ise 14.48’dir. Bu durumda 60’ın altındaki puanlar düşük, 61-88 arasındaki puanlar orta ve 89’un üstünde yer alan puanlar ise yüksek öz-anlayış düzeyleri olarak adlandırılmıslardır. Araştırmada “Kisisel Bilgi Formu”, Üniversite ögrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin belirlenmesinde, Deniz, Kesici ve Sümer’in (2009) geçerlilik ve güvenirlik çalışmasını yaptığı “Öz–Anlayıs Ölçegi”; Üniversite öğrencilerinin karar verme stillerinin belirlenmesinde Deniz’in (2004) geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yaptığı “Melborne Karar Verme Ölçeği I–II (MKÖ, I-II)”; Üniversite ögrencilerinin kişilik özelliklerinin belirlenmesinde Bacanlı, lhan ve Aslan’ın (2007) geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yaptıgı “SDKT Kisilik Ölçeği (SDKT)” uygulanmıstır. 1. Üniversite Ögrencilerinin Öz-Anlayış Düzeylerine Göre Karar Vermede Öz Saygı ve Karar Verme Stillerine ilişkin bulgular; a. Üniversite ögrencilerinin öz-anlayış düzeylerine göre, karar vermede özsaygı ve karar verme stillerinin anlamlı düzeyde farklılaştıgı görülmektedir. b. Cinsiyet değiskeni açısından üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme stillerinden dikkatli ve erteleyici alt boyutlarında anlamlı düzeyde bir farklılaşma gözlenmezken; kaçıngan ve panik karar verme stillerinde ise cinsiyet değiskeni açısından anlamlı düzeyde farklılaşma gözlenmistir. c. Sınıf değiskeni açısından üniversite öğrencilerinin karar vermede öz-saygı ve karar verme stillerinden dikkatli karar verme alt boyutu anlamlı düzeyde farklılaşmazken, kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme stili anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. d. Üniversiteye giriş puan türü değişkeni açısından karar vermede öz-saygı, kaçıngan ve panik karar verme stili anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. e. Üniversite öğrencilerinin yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yer değiskeni açısından karar vermede öz-saygı ve panik karar verme stili anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. f. Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz-saygı ve karar verme stilleri puan ortalamaları aile yapısı değiskenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. g. Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumları değiskenine göre karar vermede öz- saygı, karar verme stillerinden kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme stili puan ortalamaları arasında anlamlı düzeyde bir farklılaşma saptanmıstır. 2. Üniversite Ögrencilerinin Öz-Anlayış Düzeylerine Göre Kişilik Özelliklerine İlişkin Bulgular; a. Üniversite ögrencilerinin öz-anlayış düzeylerine göre kişilik özellikleri alt boyutlarının anlamlı düzeyde farklılaşmıstır. b. Cinsiyet değiskeni açısından üniversite ögrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutlarından “dışadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk” puan ortalamaları anlamlı düzeyde farklılaşmazken; “duygusal dengesizlik/ nevrotizm” alt boyutunda cinsiyet değiskeni açısından anlamlı düzeyde bir farklılaşma gözlenmistir. c. Sınıf değişkeni açısından üniversite ögrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutlarından “duygusal dengesizlik/nevrotizm, yumusak başlılık ve sorumluluk” puan ortalamaları anlamlı düzeyde farklılaşmazken; “dısadönüklük ve deneyime açıklık” alt boyutunda sınıf degişkeni açısından dördüncü sınıflar lehine anlamlı düzeyde bir farklılaşma gözlenmistir. d. Üniversiteye giris puan türü değişkeni açısından üniversite ögrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutları “duygusal dengesizlik/nevrotizm, dısadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk” puan ortalamaları anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. e. Aile geliri değiskenine göre, öğrencilerin kişilik özellikleri alt boyutlarından “duygusal dengesizlik/nevrotizm, dşsadönüklük, deneyime açıklık ve yumuşak başlılık” puan ortalamaları anlamlı düzeyde farklılaşmazken; sorumluluk alt boyutunda anlamlı düzeyde farklılaşma saptanmıştır. f. Aile yapısı değiskeni açısından üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutlarından “duygusal dengesizlik/nevrotizm, yumuşak baslılık ve sorumluluk” puan ortalamaları anlamlı düzeyde farklılasmazken; “dısadönüklük ve deneyime açıklık” alt boyutunda aile yapısı degiskeni açısından genis aile lehine anlamlı düzeyde bir farklılasma gözlenmistir. g. Üniversite ögrencilerinin anne-baba tutumları degiskenine göre kisilik özellikleri alt boyutlarından “duygusal dengesizlik/nevrotizm, dısadönüklük ve deneyime açıklık” puan ortalamaları arasından anlamlı düzeyde bir farklılasma saptanmıstır.

3. Karar Vermede Öz-Saygı, Karar Verme Stilleri ve Kisilik Özellikleri Arasındaki liskin bulgular; Karar vermede öz-saygı ve dikkatli karar verme stili puanları ile “duygusal dengesizlik/nevrotizm” puanları arasında negatif yönlü bir iliski varken; “dısadönüklük, deneyime açıklık, yumusak baslılık ve sorumluluk” arasında pozitif yönlü anlamlı iliskiler saptanmıştır.