“The Effect of The Sahara desert dusts upon Mediterranean Basin (Sahra Çölü tozlarının Akdeniz Havzasına etkisi),

Abstract

Çöl tozları, Subtropikal çöl bölgeleri ile karaların denizden uzak iç bölgelerinde çeşitli klimatik faktörlere bağlı olarak oluşmaktadır. Bu tozlar, yılın belirli dönemlerinde oluşmakta ve çok geniş alanları etkilemektedir. Sahra kökenli çöl tozlarının etkilediği bölgeler, Amazon bölgesi, Orta ve Kuzey Amerika bölgesi ile Akdeniz Havzası’dır. Sahra Çölü’nden bu bölgelerin her birine taşınan tozların oluşumunda etkili olan faktörler birbirinden farklıdır. Türkiye’nin de içinde yer aldığı Akdeniz Havzaı’na taşınan Sahra kaynaklı çöl tozlarının oluşumu ve taşınımında Orta Enlem Siklonları (Gezici Depresyonlar) ve çeşitli yerel rüzgarlar etkili olmaktadır. Orta Enlem Siklonları’nın oluşumunu sağlayan sistem kuzeyde (35-70° enlemleri) meydana geldiğinde Sahra kaynaklı çöl tozları Akdeniz Havzası’na çok fazla taşınmamaktadır. Ancak bu sistemin biraz daha güneyde (yaklaşık 30° enlemleri ve daha güneyi) oluşması sonucunda konvektif hareketler ve türbülanslarla havalanan Sahra tozları, Akdeniz Havzası’na doğru yoğun şekilde taşınmaktadır. Bu olay, uydu görüntüleri ve toz konsantrasyon dönemlerde Sahra tozları, Hamsin, Sirokko gibi sıcak yerel rüzgarlar vasıtasıyla daha çok yaz mevsiminde taşınmaktadır. Bu çalışmada, Akdeniz Havzası’nı etkileyen Sahra kaynaklı çöl tozlarının kaynak bölgeleri, taşınım yönleri, oluşum mevsimleri ve taşınımında etkili olan faktörler ; uydu görüntüleri, toz konsantrasyon haritaları ve literatüre dayalı olarak araştırılmıştır