Zazaca - Türkçe sözlük : Genç - Bingöl yöresi

Abstract

Zazaki zê yo zun bestê Familê Zun Hind-Ewrupa ra ğurubê Hind-İruni ra diyar eydê ğurubê zun İruni ra Zımıruêjawi İruni yo zun o. Wari xuısısi mayti o nerti biyayiş xura zobina zehf zunun İrunî ra ferq xu muejnon ra. Miyun zobina zunun İrun id derheq biyayiş xu dewum kerdış ıd sıxlet ontueğ yo zun o. Inay ıd Zazaki bundêr bıni zobina zunun İrun id mendış yı, xuısısan bundêr kuırmunci d mendış yı, ededê nuştê kıtaw Zazaki taybiyayiş yı o qısêkerdueğ Zazaki pê ın zunik xıwêrdayiş kên semêd mehfızêyı xessasiyet nimuetiş yin biyu sebeb. In hal Zazaki sek ardu çarberê vinbiyayişi. In halık Zazaki kotı cı semêd xelasê yı çendêk nuştê biyêr nuştış zehf muhim o. Semêd ına xewatê muhim yinaz yo xewatê qısêbenda. Zazaki-Tırki xewatê qısêbendi ına mewz id newı hım iz muhim yo def’awa ha ma vera vınertê. Semêd aqwêt Zazaki ına def’ad çı xewat vıraziw zehf muhima. Feqet qê xewatê ına def’a eyni zemun ıd tek iz sıhletu zi xu dir an ra. Fırq elfabê şıxulyayiş yı, fırq fek o lehcı biyayiş yı, fırq nıştiş biyayiş yı ın sıxletun ra tekin yınê. In sıxlêt pê ca guıretı yo zun nuştişi benu rê. Ina xewat pê terasut def’a vıraştış ra, semêd gıramer o kuek qısun cakerdış ra pê metodi tehqikqat qeynax me’melı kerdış ra biya hedrı.

Zazaca dil olarak Hint-Avrupa Dil Ailesinin Hint-İranî üst grubunun İranî diller grubuna ait Kuzeybatı İranî bir dildir. Dişilik ve erillik özelliğine sahip olması bakımından diğer birçok İranî dilden farklılık göstermektedir. Diğer İranî diller içerisinde varlığını devam ettirme konusunda çeşitli sıkıntılar yaşayan bir dildir. Bunda Zazacanın diğer İranî dillerin özellikle de Kurmancanın gölgesinde kalması, Zazaca olarak basılan eser sayısının azlığı ve Zazacayı kullanan insanların bu dili konuşmak ve korumak için gereken hassasiyeti göstermemeleri etkili olmuştur. Bu durum Zazacayı adeta yok olmanın eşiğine getirmiştir. Zazacanın düşmüş olduğu bu durumdan kurtulması için yazılacak her eser büyük önem arz etmektedir. Bunun için yapılacak çalışmaların önemlilerinden birisi de sözlük çalışmasıdır. Zazaca-Türkçe Sözlük çalışması bu konuda yeni ve önemli bir alan olarak karşımızda durmaktadır. Zazacanın geleceği adına bu alanda yapılacak çalışmalar çok önemlidir. Fakat bu alanla ilgili çalışmalar aynı zamanda birtakım sorunları da beraberinde getirmektedir. Farklı alfabelerin kullanılması, ağız ve lehçe farklılıkları, yazım farklılıklarının olması bu sorunlardan bazılarıdır. Bu sorunlar standart bir yazı dilinin kullanılmasıyla çözüme kavuşacaktır. Bu çalışma, Zazacanın Bingöl ve Genç temelinde söz varlığını tespit etmek ve kelime kökenlerini belirlemek için alan taraması ve kaynak araştırması yapılarak hazırlanmıştır.