Çanda Kurdî di Berhemên Seîdê Nûrsî de

Abstract

KURTE: Bedîuzzeman Seîdê Nûrsî alim û zanayekî kurd e. Bi navê Rîsaleyên Nûr kulîyateke wî ya li dora şeş hezar rûpelî heye. Di berhemên xwe de cî daye mijarên derbarê olî, civak û kurdan. Fikir û ramanên wî bi rêya wergerên berhemên wî li cîhanê belav bûne. Heta niha gelek xebatên akedemîk li ser berhemên wî çêbûne, lêbelê hêla wan a çand û zimanê kurdî bi pirani hatiye îhmalkirin. Armanca vê xebatê destnîşankirina çanda kurdî ya di berhemên Nûrsî de ye. Li gorî etîka lêkolînê û rêbazên zanistî yên wekî navdeqîtî û pelandina lîteraturê berhemên wî hatin analîzkirin. Bi mînakên wekî adet, derbûmesele, îdyom, gotinên pêşîyan, destan, nifrîn, henek, têgihên kurdî, mantelîteya kurdî, û hwd. hêma û unsurên çanda kurdî û zimanê kurdî hatin tesbîtkirin û çavkanîyên wan ji berhemên ku têkildarî çanda kurdî ne hatin nîşandan. Bi vî awayî hîpoteza vê xebatê ya ku Nûrsî di nivîsîna berhemên xwe de bi berfirehî ji çanda kurdî îstîfade kiriye hat selmandin. Herwiha bi bidestxistina nûveyên vê tezê ev qenaet çêbû ku ev xebat dê pêşî veke ji bo çareserkirina problema mijarê.

ÖZET: Bediüzzaman Said-i Nursi Kürt alim ve bilge bir şahsiyettir. Takriben altı bin sahifeden oluşan Risale-i Nur adlı bir külliyatı vardır. Eserlerinde dini, sosyal ve Kürtlerle alakalı konulara yer vermiştir. Görüş ve düşünceleri kitap çevirileri yoluylaya dünyaya yayılmıştır. Şu ana kadar kitaplarını konu alan pek çok akademik çalışma yapılmıştır, ancak Kürt kültürü ve dili yönleri genellikle ihmal edilmiştir. Bu çalışmanın amacı Nursi’nin eserlerinde Kürt kültürünü tespit etmek ve yorumlamaktır. Araştırma etiğine uygun metinlerarası ilişkiler ile literatur taraması gibi bilimsel yöntemler kullanılarak eserleri analiz edildi. Kürt adet ve görenekleri, darb-i mesel, deyim, atasözleri, destan, beddua, şaka ve Kürtçe kavramlar, Kürtçe mantelitesi gibi örneklerle Kürt dili ve kültürü ile ilgili imge ve unsurlar tespit edildi. Bu şekilde, bu çalışmanın hipotezi olan, Nursi eserlerini telif ederken büyük ölçüde Kürt kültüründen istifade etmiştir tezi ispatlanmış oldu. Böylece bu çalışma sonucu elde edilen nüvelerin konu problematiğini çözme yönünde katkı sunacağı kanaatı oluştu.

ABSTRACT: Bediuzzaman Said-i Nursi is a scholar and wise man of the Kurds. He has a collection called Risale-i Nur consisting of approximately six thousand pages. He has included religious, social and Kurdish issues in his works. His views and thoughts have spread to the world through book translations. Many academic studies have been conducted on his books so far, but the aspects of Kurdish culture and language have generally been neglected. The aim of this study was to indicate Kurdish culture in Nursi's works. His works were analyzed using scientific methods such as intertextual relations and literature review in accordance with research ethics. With examples such as Kurdish customs, proverbs, idioms, epics, curses, jokes and Kurdish concepts, and Kurdish mentality, images and elements related to the Kurdish language and culture were determined. In this way, the hypothesis of this study, that one of the fundamental foundations of Nursi's works is Kurdish culture, was proven. Thus, it was concluded that the cores obtained as a result of this study would contribute to solving the problematic of the subject.