Sağlık Okuryazarlığı ile Öz Yeterlilik Düzeyleri Arasındaki İlişkide Dijital Dönüşümün Katkısı: TRB1 Bölgesi Örneği

Abstract

ÖZET: Günümüzde, sağlık okuryazarlığı, öz yeterlilik ve dijital dönüşüm sağlık sistemlerinde gün geçtikçe önemli olmaktadır. Bu kavramlar arasındaki ilişki ve bunların bireylerin kendi sağlık değerlendirmeleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu araştırmada, sağlık okuryazarlığı ve dijital dönüşüm değişkenlerinin öz yeterliliğe olan etkisini tespit etmek ve sağlık algısını ölçmek, amaçlanmıştır. Bu hedefi gerçekleştirmek için TRB1 bölgesindeki hastanelerde son bir yıl içerisinde en az bir kez tedavi olmuş olan 18 yaş ve üzeri okuryazar bireylerin sağlık okuryazarlıkları ile öz yeterlilikleri arasındaki ilişkide dijital dönüşümün katkısının ölçülmesi, bireysel, toplumsal ve ekonomik katkıları ile birlikte politika tekliflerinin önerilmesi amaçlanmıştır. Bu hedef doğrultusunda, 600 bireye yüz yüze yapılan anketler aracılığıyla veriler elde edilmiştir. Toplanan veriler aracılığıyla güvenirlik analizi, açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır. Ayrıca, Yapısal Eşitlik Modeli kullanılarak araştırma modeli sınanmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerden elde edilen puanlar demografik özelliklerle karşılaştırılmıştır. İkili gruplar arasındaki farkın ölçülmesi için bağımsız örneklem t-testi, ikiden fazla gruplar için tek yönlü anova testi uygulanmıştır. Bununla birlikte, gruplar arasındaki ayrımın kaynağının araştırılması için post hoc testlerinden yapılan scheffe testi sonucu ortalamalar incelenmiştir. Aracılık etkisine daha doğru karar vermek amacıyla sobel testi kullanılmıştır. Sonuç olarak yetişkin bireylerin, sağlık okuryazarlıklarının ve dijital dönüşümlerinin öz yeterliliklerini etkilediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte, sağlık okuryazarlığının öz yeterlilik üzerindeki etkisinde, aracı değişken olan dijital dönüşümün modele dahil edilmesiyle bu etkinin düştüğü belirlendiği için kısmi aracılık etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

ABSTRACT: Today, health literacy, self-efficacy and digital transformation are becoming increasingly important in health systems. The relationship between these concepts and their effects on individuals' own health assessments were examined. This study aims to determine the effect of health literacy and digital transformation variables on self-sufficiency and to measure health perception. In order to achieve this goal, it was aimed to measure the contribution of digital transformation in the relationship between health literacy and self-efficacy of literate individuals aged 18 and over who have received treatment at least once in the last year in hospitals in the TRB1 region, and to propose policy proposals along with their individual, social and economic contributions. In line with this goal, data was obtained through face-to-face surveys conducted on 600 individuals. Reliability analysis, explanatory factor analysis and confirmatory factor analysis were performed through the collected data. In addition, the research model was tested using the Structural Equation Model. The scores obtained from the scales used in the study were compared with demographic characteristics. Independent sample t-test was applied to measure the difference between the two groups, and one-way anova test was applied for more than two groups. However, in order to investigate the source of the difference between the groups, the means of the Scheffe test results from post hoc tests were examined. The Sobel test was used to make a more accurate decision on the mediation effect. Sonuç olarak yetişkin bireylerin, sağlık okuryazarlıklarının ve dijital dönüşümlerinin öz yeterliliklerini etkilediği tespit edilmiştir. However, it was concluded that there was a partial mediation effect in the effect of health literacy on self-efficacy, as this effect was determined to decrease with the inclusion of the mediator variable, digital transformation, in the model.