Abbas Hâverî’nin Eserlerinin Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü

Abstract

ÖZET: Metinlerin doğru bir biçimde anlaşılabilmesi konusunda yapılan çalışmaların başında bağlama uygun anlamlandırma gelmektedir. Bağlam, bir sözcüğün yer aldığı metin içerisinde, anlamının doğru bir şekilde belirlenebilmesi için kullanıldığı cümlede, ondan önce ve sonra gelen diğer sözcüklerle oluşturduğu anlam bütünüdür. Sözcüğün beraber kullanıldığı diğer sözcüklerle kazandığı anlam, bilinmeyen bir anlamın ortaya konması ve sözcüğün kullanıldığı dönemlere göre farklı anlamlar kazanması bağlama göre inceleme ile anlaşılır. Son yıllarda klasik Türk edebiyatı çalışmalarında bağlam konusunun ön plana çıktığı ve ciddi çalışmaların TEBDİZ projesi aracılığıyla yapıldığı görülmüştür. TEBDİZ projesi altyapısıyla hazırlanan bu çalışmada, 19-20. yüzyıl sanatçılarından Abbas Hâverî’nin eserlerindeki söz varlığı incelenmiştir; 30 manzum, 18 mensur eser tüm sözcük ve sözcük gruplarıyla anlamlandırılmıştır. Sözcüklere anlam verilirken Farsça ve Arapça yapılı tamlamalar, yardımcı eylemle oluşturulan birleşik fiiller, kalıp sözler, atasözleri ve deyimler bütün olarak ele alınmıştır. Bu çalışmanın ana konusu olan bağlamsal dizin ve sözlüğün yanı sıra Abbas Hâverî’nin eserleri şekil ve muhteva özellikleri açısından incelenmiş olup eserin dil ve üslup özellikleri belirlenmiştir.

ABSTRACT: Context-appropriate interpretation is one of the primary efforts to understand texts correctly. Context is the whole meaning that a word creates with other words before and after it in the sentence in which it is used in order to determine its meaning correctly in the text. The meaning that the word acquires with other words used together, the revealing of an unknown meaning, and the fact that the word acquires different meanings depending on the periods in which it is used can be understood by examining it according to the context. In recent years, it has been observed that the issue of context has come to the fore in classical Turkish literature studies and serious studies have been carried out through the TEBDİZ project. In this study prepared with the infrastructure of the TEBDİZ project, 19-20. The vocabulary in the works of Abbas Hâverî, one of the 19th century artists, was examined; 30 works in verse and 18 in prose have been given meaning with all words and word groups. While giving meaning to the words, Persian and Arabic structured phrases, compound verbs formed with auxiliary verbs, formulaic words, proverbs and idioms were considered as a whole. In addition to the contextual index and dictionary, which are the main subject of this study, Abbas Hâverî's works were examined in terms of form and content features, and the language and style features of the work were determined.