PERİSUYU VADİSİ VE ÇEVRESİNİN (YEDİSU-KARLIOVA/BİNGÖL) FLORASI

Abstract

ÖZET: Bu çalışmada 2017-2023 yılları arasında Perisuyu Vadisi ve çevresinden (Yedisu-Karlıova/Bingöl) toplanan 2968 damarlı bitki numunesi incelenmiştir. İnceleme sonucunda 89 familya ve 455 cinse ait 905’i tür, 221’i alttür ve 74’ü varyete olmak üzere toplam 1200 takson belirlenmiştir. Tespit edilen taksonlardan 5’i eğreltiler bölümü (Pteridophyta), 1195’i ise tohumlu bitkiler (Magnoliophyta) bölümüne ait olup, tohumlu bitkilerin 2’si açık tohumlular (Gymnospermae), 1193’ü ise kapalı tohumlular (Angiospermae) alt bölümlerine dâhildir. Kapalı tohumlular alt bölümüne ait taksonların 188’i tek çenekli (Monocotyledones), 1005’i ise çift çenekli (Dicotyledones) sınıfına aittir. Taksonların fitocoğrafik bölge dağılımları bakımından; İran-Turan elementi 406 (%33,83), Avrupa-Sibirya elementi 124 (%10,33), Akdeniz elementi 43 (%3,58) ve fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen ya da çok bölgeli bitkiler 627 (%52,25) olarak belirlenmiştir. Çalışmada en fazla takson bulunduran ilk on familya sırasıyla; Asteraceae 174 (%14,50), Brassicaceae 93 (%7,75), Fabaceae 86 (%7,16), Caryophyllaceae 74 (%6,16), Lamiaceae 72 (%6,00), Poaceae 70 (%5,83), Apiaceae 67 (%5,58), Rosaceae 41 (%3,41), Ranunculaceae 36 (%3,00) ve Boraginaceae 35 (%2,91) olup, en fazla takson bulunduran ilk on cins ise Astragalus 33 (%2,75), Allium 24 (%2,00), Silene 22 (%1,83), Ranunculus 19 (%1,58), Veronica 19 (%1,58), Trifolium 13 (%1,08), Carex 13 (%1,08), Euphorbia 12 (%1,00), Galium 12 (%1,00) ve Alyssum 10 (%0,83) olarak tespit edilmiştir. Araştırma sahasında yayılışı belirlenen 129 endemik ve 15 endemik olmayıp tehdit altında olan toplam 144 taksonun IUCN tehdit kategorisi dağılım oranları şu şekildedir; LC (düşük riskli) 77, VU (duyarlı) 28, NT (tehtide açık) 14, EN (tehlikede) 13, CR (kritik) 4 ve DD (yetersiz verili) 4. Bu çalışmada B8 karesi için yeni kayıt olarak verilen takson sayısı 53’tür. Tez çalışmaları sırasında toplanıp yayınlanan 62 taksonla birlikte araştırma alanımızda belirlenen toplam yeni kayıt sayısı 115’e ulaşmıştır. Alandan toplanan 37 taksona ait örneklerde Türkiye Florası’ndaki betimlemelerine göre bazı farklılıklar tespit edilmiştir. Tez çalışmaları kapsamında araştırma sahasından yayılışları belirlenen Pimpinella major (L.) Huds. ve Lycopus exaltatus L.f.’un Türkiye’deki yayılışları detaylı bir şekilde rapor edilmiştir.

ABSTRACT: As a result of the examination of 2968 vascular plant samples collected from Perisuyu Valley and its surroundings (Yedisu-Karlıova/Bingöl) between 2017 and 2023, a total of 1200 taxa, including 905 species, 221 subspecies and 74 varieties, belonging to 89 families and 455 genera, were determined. Of the taxa identified, 5 belong to the ferns division (Pteridophyta), 1195 belong to the seed plants (Magnoliophyta) division, 2 of the seed plants belong to the gymnosperms (Gymnospermae), and 1193 belong to the angiosperms (Angiospermae) subsections. Of the taxa belonging to the angiosperm subsection, 188 belong to the Monocotyledones class, and 1005 belong to the Dicotyledones class. In terms of phytogeographical distribution of taxa, it has been determined that 406 elements (33.83%) are Iranian-Turanian, 124 elements (10.33%) are European-Siberian, 43 elements 3.58%) are Mediterranean, and plants with unknown or multi-regional phytogeographic region are 627 (52.25%). The first ten families with the most taxa in the study are respectively; Asteraceae 174 (14.50%), Brassicaceae 93 (7.75%), Fabaceae 86 (7.16%), Caryophyllaceae 74 (6.16%), Lamiaceae 72 (6.00%), Poaceae 70 (5.83%), Apiaceae 67 (5.58%), Rosaceae 41 (3.41%), Ranunculaceae 36 (3.00%) and Boraginaceae 35 (2.91%), and the top ten genera with the most taxa are Astragalus 33 (2.75%), Allium 24 (2.00%), Silene 22 (1.83%), Ranunculus 19 (1.58%), Veronica 19 (1.58%), Trifolium 13 (1.08%), Carex 13 (1.08%), Euphorbia 12 (1.00%), Galium 12 (1.00%) and Alyssum 10 (0.83%). The IUCN threat category distribution rates of a total of 144 taxa, 129 of which are endemic and 15 of which are non-endemic and are under threat, are determined as follows; LC (Low Concern) 77, VU (Vulnerable) 28, NT (Near Threatened) 14, EN (Endangered) 13, CR (Critically Endangered) 4 and DD (Data Deficient) 4 taxa. In this study, the number of taxa given as new records for B8 square is 53. With the 62 taxa collected and published during the dissertation studies, the total number of new records identified in our research area has reached 115. Some differences were detected in the samples of 37 taxa collected from the area compared to their descriptions in the Flora of Türkiye. The distribution of Pimpinella major (L.) Huds., and Lycopus exaltatus L.f. in Türkiye, whose distribution was detected in the research area within the scope of the dissertation studies, was reported in detail.