الجوهىر حٌ الترك حٍ جاهعح ت كٌٍىل هعهذ العلىم الاجتواع حٍ قسن الفقه الإسلاه حاش حٍ ) هلا محمد( الكَردي على كتاب الا ىًار ل ىٍسف تي اتراه نٍ الاردت لٍ كتات الطهارج و الج اٌئز

Abstract

الملخص هٌدؾ التحم كٌ الى بث الروح لآثار م تٌة ف التراث الاسلام الذي ولع عل هٌا الؽبار ف رفوؾ المكت بات المخطوط ةٌ، وذلن اح اٌء لبذل جلة من العلماء المدامى، ح ثٌ كتب المؤلؾ مجموعة من الفصول والفروع ف المسابل الفمه ةٌ من كتاب الطهارة وأحكام الصلاة وكذا كتاب الجنابز وؼ رٌ ذلن من المسابل الجزب ةٌ والفرع ةٌ ف توض حٌ كث رٌ من الاحكام الفمه ةٌ. وكان هذا الكتاب المسمى ب) الأنوار لأعمال الأبرار ، ل وٌسؾ الأردب لٌ (ً، من الكتب الذي دٌاول العلماء ف المدارس التمل دٌ ةٌ المد مٌة ف المساجد ، خاصة الفمهاء والعلماء الذ نٌ رٌ دٌون أن أٌخذوا الإجازة العلم ةٌ . و سٌمون الفمهاء هذا الكتاب بأنوار الكب رٌ. فلهذه المكانة الرف عٌة ، عل هٌا حواش لتسه لٌ تعاب رٌه عند طلاب العلم . من هذه الحواش : حاش ةٌ الشروان و حاش ةٌ حج إبراه مٌ ، والذي نحن ف صدده حاش ةٌ أخرى على الأنوار باسم ) حاش ةٌ ملا محمد الكَردي ( . ولد بدأت بمرابتها حتى ع نٌت نسخة منها لك أسم هٌا نسخة ) أ ( ثم كتابتها على الحاسوب ثم لابلت النسخ الأخرى بها . ولسمت الرسالة على لسم نٌ : لسم الدراس ولسم التحم كٌ ، تناولت ف لسم الدراس : التعر ؾٌ ب ) ملا محمد الكَردي ( إسمه و نسبه ولمبه وكن تٌه .أسرته أو عش رٌته وتأل فٌاته . وح اٌته العلم ةٌ ، ومنهجه ف الحاش ةٌ . والمصادر الت إعتمد عل هٌا ف الحاش ةٌ . وف المسم الثان الذي خصصنا لتحم كٌ الحاش ةٌ وهو الأصل ف العمل . بدءت بتحم كٌ النص وتخر جٌ الأحاد ثٌ والآ اٌت المرآن ةٌ . وبمدر المستطاع ترجمت الأعلام والأماكن الواردة ف الحاش ةٌ ، و أشرنا ف الهامش المصادر الت إستدل بها المؤلؾ ، من بدا ةٌ كتاب الطهارة إلى نها ةٌ كتاب الجنابز ، ثم الخاتمة فالمصادر.

Abstract This investigation aims to spread the soul to dead monuments in the Islamic heritage, which fell on the dust in the shelves of manuscript libraries, in order to revive the great efforts of ancient scholars, where the author wrote a group of chapters and branches on jurisprudential issues from the Book of Purity and Book of Funerals and other partial issues and the subsidiary in clarifying many jurisprudential rulings. This book, called (Al-Anwar for the Work of Al-Abarr, by Youssef Al-Ardebili), was one of the books that scholars in the old traditional schools in mosques circulate, especially the jurists and scholars who want to take scientific leave. Jurists call this book al- Anwar al-Kabir for this high position, it has footnotes to facilitate his expressions for students of knowledge. Of these footnotes: The retinue of al-Sherwani and the retinue of Haji Ibrahim, which we are referring to is another footnote on the lights in the name of (Entourage of Mulla Muhammad al-Gerdi). I started reading it until I assigned a copy to call it (A) copy, then wrote it on the computer, and met the other copies with it. The thesis was divided into two parts: the study section and the investigation section. It dealt with the study section: introducing (Mullah Muhammad al-Gerdi) his name, lineage, surname and surname; his family or clan and his compositions; his scientific life, and his methodology in the footnote. And the sources relied upon in the footnote. In the second section, which we have devoted to the investigation of the footnote, it is the original work. I began to verify the text and produce hadiths and Quranic verses. As far as possible, the flags and places mentioned in the footnote have been translated, and we have indicated in the margin the sources that the author inferred, from the beginning of the Book of Purity to the end of the Book of Funerals, then the conclusion and the sources.

Özet Bu çalışmanın amacı, alimlerin el yazması eserlerini tahkik etmek suretiyle tarihin tozlu karanlık raflarından gün yüzüne çıkarmak, böylece İslam kültür ve mirasına hayat vermektir. Araştırmamız Yusuf el-Erdebîlî’nin “el-Envâr li-aʿmâli’lebrâr” isimli serine, Molla Muhammed el-Geredî tarafından yazılan haşiyenin “taharet ve cenaze bablarını” tahkik etmektedir. Müellif bu iki kısımda taharet ve cenaze namazıyla ilgili fıkhi hükümleri şerhetmektedir. Tahkik ettiğimiz el yazması kitap, geçmişte ilmi icazet almak isteyen öğrencilere fakih ve alimler tarafından medreselerde ders olarak okutulmuştur. Buna ek olarak mescit halkalarında fıkıh ders kitabı olarak kullanılmıştır. Fakihler bu kitaba “Envâr’ul-kebîr” adını vermiştir. Kitabın daha kolay anlamasını sağlamak üzere, bu kitaba birçok ilmi açıdan büyük bir değere sahip olan şerh ve haşiyeler yazılmıştır. Envâr kitabı üzerine yazılan haşiyelerinde başında Haşiyetu Şîrvani ve Haşiyetu Hac İbrahim gelmektedir. Bizim ele aldığımız haşiye ise Molla Muhammed el -Geredî’nin Envar kitabına yazdığı haşiyedir. Ele aldığımız haşiyenin birçok mahtut nüshası bulunmaktadır. Öncelikle (A) nüshasını baştan sona okunmuş ve bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Daha sonra tahkikin (B) nüshasıyla karşılaştırılmış ve nüshalar arasında tespit edilen farkları dipnotta belirtilmiştir. Araştırmamız dirase ve tahkik olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Dirase bölümünde (Molla Muhammed el-Geredî’nin) adı, nesebi, lakabı, künyesi, ailesi, aşireti, eserleri, ilmi hayatı, haşiyedeki metodu ve kullandığı kaynaklar ana hatlarıyla açıklanmıştır. Tahkik kısmı ise çalışmanın temelini oluşturan mahtût haşiyenin tahkikine ayırılmıştır. Haşiyedeki metinler tahkik edilmiş, ayet-hadis tahricleri yapılmış, müellifin fıkhi görüşleri klasik fıkıh kaynaklarıyla ilişkilendirilmiş ve haşiyede geçen simgeler, şahıs ve yer isimleri tercüme edilmiştir. Yazarın taharet ve cenaze kitaplarının tahkikinde yararlandığı kaynaklara ulaşılmış ve araştırma boyunca elde edilen bulgular sonuç kısmında ortaya konulmuştur.