Türk kamu yönetiminde belediyecilik tarihine sosyolojik bir bakış

Abstract

Yerel yönetim geçmişi çok eskilere dayanmayan Türkiye'de, belediyeler 19. yüzyılda ortaya çıkan Tanzimat hareketi ile tam manada anlamlanmıştır. Tanzimat öncesinde, belediyelerin varlığıyla ilgili birtakım gelişmeler söz konusu olduğu söylenebilse bile bu gelişmelerin Tanzimat sonrası asıl anlamına kavuştuğu ileri sürülmektedir. Türkiye'deki belediyelerin, Batılı devletlerdeki gibi kendine has bir örgüt olarak var olmamışlardır. Dolayısıyla da, belediyelerin yerel özerkliğin bir sonucu olarak ortaya çıkmadıkları söylenebilir. Tanzimat öncesinde belediye örgütünün yaptığı işlevi yerine getiren kurum veya kişiler mevcuttu ancak, bugünkü anlamda belediyenin yerine getirdiği görevleri yapan bir belediye olduğu savunulamaz. Çalışmada, bir yerel yönetim örgütü olarak belediyenin geçirdiği aşamalar üzerinde durularak belediyecilik tarihi aşamalarıyla izlenmiştir. Asr-ı Saadet Dönemi'nden itibaren belediye kurumunun incelendiği bu araştırmada, her dönemde belediye var olmamıştır ancak, bir belediye kurumu gibi çalışan, belediyenin yaptığı görevleri yapan kişiler var olmuştur. İslamiyet öncesi Türk toplumlarında devlet doğu-batı veya sağ-sol şeklinde yönetilmiş ve yerel hizmeti yapan taraf batıdaki yabgu olmuştur. Asr-ı Saadet zamanında belediye diyebileceğimiz bir organ olarak Hisbe Teşkilatı bulunmaktaydı. Bu kişi veya kurumlar, tam olarak belediye gibi hareket edemez ise de o zamanın şartlarına uygun bir şekilde yerel hizmetleri sunan bir organ niteliğindeydiler. İslamiyet sonrası devletlerde ise, Hisbe Teşkilatı etkisini azaltarak devam etmiş, ancak, bu devletlerde belediye işleri Muhtesip adı verilen kişiler tarafından yerine getirilmiştir. Osmanlı Devleti'nde ise Tanzimat öncesi dönem dönem kurulan loncalar, vakıflar ve kadılık kurumu vasıtasıyla belediye hizmetleri sunulmuştur. Tanzimat Dönemi'nden sonra ise adım adım modern anlamda belediyecilik sistemi oluşturulmaya başlanmıştır. Çalışmada, sırasıyla her dönem belediye kurumunun varlığı anlatılıp hangi dönemde nasıl bir sistem izlendiği aktarılmıştır. Tanzimattan sonra ise, Batılı devletlerin etkisinde kalınarak bir belediye sistemi oluşturulmaya çalışılmış ve her dönemde bir takım değişiklerle günümüz belediyesine kavuşulmuştur.

Local governments that rely on very old history in Turkey, municipalities have explained them the full extent of the Tanzimat movement emerged in the 19th century. Before the Tanzimat, a number of developments related to the presence of the municipality is ableto say that the question is argued that even after Tanzimat gained real meaning of these developments. Municipalities in Turkey, thereare not as unique as an organization in the Western states. Therefore, the municipal government said that occur as a result of local autonomy. Agencies or individuals fulfilling his functions of municipal organizations were present before the Tanzimat, but today it is a justified sense that the duties of the municipal council. The study was monitored by a local government organizations as municipalities with emphasis on the stages and municipal historical stage. In this survey, which examined the municipal institution from the time of the Asr-i Saadet Period, the municipality did not exist at all times but there were people who worked like a municipal institution and did the municipal duties. Pre-Islamic Turkish community in the state was governed as an east-west or left-right and has been a local service that makes the west side of the yabgu. Asr-i Saadet time there were Hisbe as an organ of the organization of the municipality we can say. Such persons or institutions, are fully in accordance with the municipality cannot act like that when the conditions were at a body offering quality local services. In the post-Islamic state, reducing the impact of continued Hisbe Organization, however, municipalaffairs in this state is fulfilled by the person muhtesib name. In the period before the Tanzimat period of the Ottoman Empire established guilds, foundations and municipal services are provided by the judges. After the Tanzimat period the municipal system in the modern sense began to be created step by step. In the study, which was transferred in the period discussed and how a system of monitoring the presence of each period, respectively municipal institutions. After the Reformation, the municipal System under the effect of the Western power shave tried to create a team in each period and the results are achieved by different municipalities today.