El-Cewahîru'r Reşadîye fî Sîretî'n-Nebewîyye ya Mela Nûrûllahê Godişkî (Metn û lêkolîn û ferheng)

Abstract

Mela Nûrûllahê Godişkî (1921-2003), bi terz û mijarên helbestên xwe, bi berhemên xwe dikeve kategorîya helbestvanên klasîk yên Kurd. Yek ji wan şa'ir û 'alimên herêma Bedlîsê ye ku bi wasîteya terîqet û medreseyan gihaye. Berhema xwe ya bi navê "Elcewahîrur Reşadîye Fî Sîretîn Nebewîyye" (Cewherên Rê Nîşan Didin Di Siyera Pêxember De) bi meqseda ku gelê Kurd, heyeta pêxember bi zimanê Kurdî qenc fêm bike û bizanibe, bi nezmê nivîsandiye. Armanca xebata li ser vê destxeta di vî warî de nûser ev e ku ev destxet veşartî nemîne, bighê ber destê helbestxwaz û Kurdîxwendîyan, cî di nav siyerên nezmê de hilîne, şêwaz û ziman û şarezayiya nivîskarê wê derkeve holê, li ser nivîskar bandora şairên beriya wî yên klasîk û medresê hinekî eşkere bibe. Bi vê xebatê, serpêhatiya nivîsandin û serencama destxetê hatiye îfadekirin, her weha hatiye zanîn ku Mela Nûrûllah, ne tenê di nezmê de belkî di lêkolîna dîroka Îslamê û tarîxê de, kategorîzekirina bûyer û mijarên sîyerê de, di wesifandina exlaq û şemaîla pêxember de jî hoste û zana ye. Mela Nûrûllah bi vê berhema ku siyer û şemaîla pêxember dihewîne, di vî warî de valahîyeke mezin dagirtîye. Beriya wî di seha nivîsîna siyerê ya bi nezma Kurmancî û ewqas berfireh û li gorî çavkanîyên saxlem de, kesek derneketiye meydanê. Di demeke nêzîkî sedsala bîst û yekemîn de nivîsandina berhemeke weha, jibo nivîskar û berhemê, qîmeteke cûda dihewîne.

Mollah Nûrûllah Godişkî (1921-2003), with his works, the style, and specialities of his poetries, is one of the classic Kurdish poets. He is one of the scholars and poets who completed his education through tareeqats and madrasahs (Islamic sects and muslim religious schools) in Bitlis region. He had written his work, the "Elcewahirur Reşadiye Fi Siretîn Nebewiyye" (The guiding quintessences in the life of the prophet Mohammed) in poetry, with the aim of teaching better the life of the prophet to the Kurdish people. The main purpose of studying on this unique and valauble hand written work is to prevent the work to be remaining hidden, and to be able to reaching out it to the poetrylovers. Also, it has been aimed to find the work's value within siyer (the life of the prophet) works which written in poetry, and to uncover the style, language, and the speciality of the poet and to show influences of previous classic and madrasah poets on him. Moreover, the process of writing and the fate of the work has been mentioned in this study. It has been found out that Mollah Nûrûllah is not successful only in the poetry, he is also a master and wiseman in researching Islamic history, in classfying parts and incidents of siyer, and in qualifying the morality and şamael (appearances) of the prophet. Mollah Nûrûllah has fulfiled a big gap in the field of poetic siyer with his work. The life of the prophet hadn't been written so wide based on safe sources in Kurdish poetry, before him

Molla Nurullah Godişkî (1921-2003), eserleriyle, şiirlerindeki tarz ve hususlarla klasik Kürt şairleri sınıfına giriyor. Bitlis bölgesinin, tarikat ve medrese vasıtasıyla yetişen âlim ve şairlerindendir. Elcewahirur Reşadiye Fi Siretîn Nebewiyye (Peygamberin siyerinde yol gösteren cevherler) isimli eserini, Kürt halkının peygamberin hayatını daha iyi öğrenip anlamaları için nazımla yazmıştır. Kendi alanında özgün ve kıymetli olan bu elyazması üzerindeki çalışmanın amacı budur: Elyazması saklı kalmasın, kürtçe şiir severlere yetişsin, nazımla yazılan siyerler arasındaki yerini bulsun, yazarın tarzı, dili ve ustalığı meydana çıksın, kendisinden önceki klasik ve medrese şairlerinin yazarın üzerindeki etkisinin anlaşılmasına bi aralama yapsın. Bu çalışmada, eserin elyazması ve akibeti ile ilgili süreç anlatılmış, Molla Nurullah'ın sadece nazımda değil, İslam tarihini araştırmada, siyerin olay ve kısımlarını sınıflandırmasında ve peygamberin ahlak ile şemailini vasıflandırmasında olan ustalığı ve bilgisi de anlaşılmıştır. Peygamberin hayatını anlatan bu eserle Molla Nurullah, bu alanda büyük bir boşluğu doldurmuştur. Kendisinden önce peygamberin siyeri, bu şekilde Kürtçe nazımla, geniş ve sağlam kaynaklara göre yazılmamıştır