Etkin yaklaşımlar bağlamında Zaza kimliği

Abstract

Siyasal bağlamda 18. yüzyılda başlayan; ama 19. yüzyılda etkili bir şekilde baş gösteren milliyetçilik veya ulusçuluk, çok kültürlü devlet yapılarının sonunu getiren etmenlerin başında gelmektedir. Başta Osmanlı Devleti olmak üzere yüzyıllarca ayakta kalmış birçok devlet, ulusçuluk akımına engel olamadı ve zaman içerisinde bir devletten onlarca devlet ortaya çıktı. Avrupa’daki birçok millet, 19. ve 20. yüzyıl içerisinde ulus-devlet modelini baz alarak yeni bir yapıya büründü. Ancak bu uluslaşma dönemi özellikle Doğu toplumlarında, Avrupa’daki kadar hızlı ve etkili bir şekilde gelişmedi/gelişemedi. Şu anda içerisinde bulunduğumuz 21. yüzyılda bile birçok toplum veya millet, henüz uluslaşma aşamasını yakalayamamış veya tamamlayamamıştır. Ulusal bir yapıya bürünememiş veya etnik tanımlaması henüz olgunlaşmamış bu halklardan biri de Zazalardır. Bugün Zazalar hakkında üç farklı ulus modeli tartışması bulunmaktadır. Bunlar; Zazaların Türk olduğu, Zazaların Kürt olduğu ve Zazaların ayrı bir millet olduğu tartışmalarıdır. Bu çalışmada, bu tartışmaların yakın dönemdeki güncel durumuna değinilecektir. Bu üç farklı görüşün tarihi analizinden ve perspektifinden ziyade, bu üç farklı görüşü bugün temsil eden kesimlerin kimler olduğu, hangi kaynakların referans gösterildiği, yapılan çalışmalarda bu konularla ilgili hangi bilgilerin bulunduğuna değinilecektir.