İBN HİŞÂM’ın ŞERH-U KATRİ’N-NEDÂ ve BELLİ’S-SADÂ’DA İSTİŞHÂD ettiği ÂYETLER

Abstract

Dil her ümmetin aklî görüşüne delîl ve işâret olması hasebiyle akli hayata delâlet eden en önemli faktördür. Düşünce hareketinin ilk şartı, marifetin zarfı, his ve düşüncelerin tercümânı, anlatma ve anlaşılmanın vasıtası, vuslât ve birleşmenin ilk aracıdır. Def‘aten meydana gelmediği gibi halef olan da seleften almamıştır. İnsanlar başlangıçta ihtiyaçları ölçüsünde bazı lafızlar üretirler, yeni şeylerle karşılaştıklarında o ölçüde yeni lafızlar üretmekle konuşmalarını zenginleştirip kelime dağarcıklarını zenginleştirirler. Yeni karşılaşılan ihtiyaçlardan hareketle icâd edilen lafızlar, doğal olarak kendisini denetleyecek bazı kural ve kâidelere ihtiyaç duymuştur. Bu itibarla Arapça gibi köklü ve zengin, ihtivâ ettiği bazı dinî ve kültürel değerlere sahip olan bir dil için nahiv-sarf olarak adlandırılan bazı kurallara ihtiyaç hâsıl olmuştur. Dolayısıyla bu konularda dilbilimciler tarafından çok zengin eserler telif edilmiştir. Bu faydalı ve zengin eserlerden birisi de “İbn Hişâm” tarafından te’lîf edilen ve Arap Gramerinde muhtasar ve faydalı eserler içerisinde en faydalı olarak tavsîf edilen “Şerh-u Katri’n- Nedâ ve Bell’is-Sadâ” adlı eseridir. Eser, kendi alanında Arap gramerinin temel konularını zengin istişhâd (özellikle âyet) örnekleriyle temellendirip, alanında uzman âlimlerin görüşlerini objektif bir bakışla serd edip sonunda da kendi tercihini ifade etmesiyle enfes bir dereceye terakki etmiştir. Zirâ müellif eserinde istişhâd konusunda ilk sırayı âyetlere vererek bu konuda zengin bir alan ortaya koymuştur. Daha sonra sırasıyla şiirleri, hadisleri ve atasözleri örnek olarak kullanmıştır. Bu itibarla biz de bu çalışmamızda evvela Arap dilinin gelişim ve özelliklerini, gramer ve alt bölümleri olan nahiv, sarf ilimlerini izâh ettikten sonra, eserin müellifini, Arap dilinde istişhâdı, eserde âyet istişhâd ettiği konuları, âyetlerdeki örnek kelimeleri, âyet ve meâllerini konular manzûmesinde müellifin tertip ve düzenine uyarak ele almaya çalıştık.

The sentences of holy Quran reference (istişhad) in the book of Şerhu_Katrin nedâ of ibn hişam. Language is the most important factor in mental life guide to every nation that reasoned opinion on the evidence. Thought is the first requirement of the act, the envelope of ingenuity, emotion and interpreter of thought, expression and understanding by means of mânia is the first tool of the reunion and mergers. Human being initially because of necessity created some words, As they faced new thing they created new words and enrich their vocabulary and speech. The words which is produced by necessity naturally need the rules and regulations to control it. As the result the Arabic language that has rich content, roots also has cultural and religious values some rules and regulation created by the means of “Nahiv - Sarf” One of the best works written in Arabic grammar by “İbn Hişam” in the name of “Şerh-u Katri’n- Nedâ and Bell’is-Sadâ”. The book in itself field means the basic subject of Arabic grammar used “Istişâd” means exemplifying especially by Holly Quran sentences and then by giving the opinion of religious experts finally express the writer opinion and became a valuable investigation. The writer used Quran sentences then the speeches of the profit, the poems and idioms made the book very rich and valuable. Because of this in this work we tried to used the fundamental of the Arabic language, the grammar means “Sarf-Nahiv” then the writer of book, exemplifying means “Istişâd”in Arabic language, Quaran sentences subject sand examples of the words of Quran.