Hammâd b. Seleme’nin Hayatı ve Hadis İlmindeki Yeri

Abstract

ÖZET: Hadis tarihinin şekillenmesi ve gelişimi, rivayet malzemesinin sistemli bir şekilde toplanıp tasnif edilmesi konusunda en önemli pay şüphesiz ki sahâbe, tâbiîn ve tebe-i tâbiîn dediğimiz ilk üç nesle aittir. Bunun için özellikle ilk üç asırda yaşamış olan muhaddislerin hayatları ve bu alandaki çalışmaları araştırılarak sonraki süreci nasıl etkilediği iyi müşahade edilmelidir. Sahâbe, Hz. Peygamber’den almış olduğu uygulamaları tâbiîn nesli ile paylaşmış, tebe-i tâbiîn nesli de bu emaneti onlardan devralmıştır. Bu dönemde Basra’da doğan Hammâd b. Seleme, kendisinden önce sahâbe ve tâbiînin kurmuş olduğu ilim meclislerinde yetişmiş, bu yolculukta önemli şahsiyetler yetiştirmiş ve Bara’da hadisleri konularına göre tasnif eden ilk muhaddislerden kabul edilmiştir. Sika olarak kabul edilen Hammâd b. Seleme’nin, rivâyetleri Kütüb-i-Sitte başta olmak üzere temel hadis kaynaklarında yer almıştır. Ancak ömrünün sonlarına doğru bazı âlimler tarafından muhtelit bir râvi olmakla itham edilerek rivayetleri tartışılmıştır. Bu çalışmada etbâu’t-tâbiîn dönemi muhaddislerinden Hammâd b. Seleme’nin hayatı ve hadis ilmindeki yeri ele alınmıştır. Bu sebeple öncelikle Hammâd b. Seleme’nin doğduğu ortam genel hatlarıyla resmedilerek ilmî kişiliğine değinilmiş, daha sonra hadis ilmindeki konumu ele alınarak rivayetleri irdelenmiştir. Amacımız genelde İslâm dinine, özelde ise hadis ilmine katkı sunan, bu alanda çaba gösteren şahsiyetleri daha iyi tanımak ve bu alanda yapılacak olan çalışmalara bir nebze de olsa katkı sağlamaktır.

ABSTRACT: The most important part in the shaping and development of the history of hadith and the systematic collection and classification of the narration material undoubtedly belongs to the first three generations, which we call the Companions, the Tabiin, and the Tebe-i Tabiin. For this, especially the lives of the hadith scholars who lived in the first three centuries and their work in this field should be investigated and how they affect the next process should be well observed. The Companions shared the practices that they received from the Prophet with the generation of Tabiin, and the generation of Tebe-i Tabiin inherited this trust from them. Hammad bin Salama, who was born in Basra during this period, grew up in the scientific councils established by the companions and Tabiin before him, raised important personalities on this journey and was accepted as one of the first muhaddis in Basra who classified the hadiths according to their subjects. The narrations of Hammad bin Salama, accepted as Sika, are included in basic hadith sources, especially Kutub-i Sitte. However, towards the end of his life, some scholars accused him of being a various narrator and his narrations were discussed. In this study, the life of Hammad bin Salama, one of the scholars of Etbau't-Tabiin period, and his place in the science of hadith is discussed. For this reason, first of all, the environment in which Hammad bin Salama was born was depicted in general terms and his scientific personality was mentioned, and then his narrations were examined by considering his position in the science of hadith. Our aim is to get to know better the people who contribute to the religion of Islam in general and to the science of hadith in particular, and to contribute to the work to be done in this field to some extent.