Sahîhayn Üzerinde İcmâ Meselesinin Tahlili

Abstract

ÖZET: Muhammed b. İsmâil el-Buhârî ve Müslim b. Haccâc‟ın telif ettikleri eserleri “Sahîhayn” diye adlandırılmış ve kendilerine Kur‟ân-ı Kerim‟den sonra en güvenilir kaynaklar payesi verilmiştir. Buhârî ve Müslim‟in mezkûr eserine bu denli bir değerin verilmesi, müelliflerin hadislerin sıhhat tercihinde en yüksek standartları aramaları nedeniyledir. Kimi muhaddisler, Sahîhayn‟daki hadislerin sahîhliği hakkında tartışmaya mahal olmadığını ve her iki eserde yer alan hadisler hakkında ulemânın ittifakının olduğunu düşünmüş iken, kimileri de tarihi seyir içerisinde Sahîhayn‟a yönelik tenkidleri referans göstererek bütün olarak eserlerde yer alan hadislerin sahîhliğine inanmamış ve icmâ düşüncesine de katılmamışlardır. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Buhâri ve Müslim‟in hayatları ve hususen eserleri Sahîhayn hakkında kısa bir takım bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde konumuzla irtibatı bulunan İslâm dininin üçüncü şer'î kaynağı olan icmâ ve onunla yakın değere sahip olduğu düşünülen telakkî bi‟l-kabûl kavramları ana hatlarıyla ele alınmış ve bu iki kavramın ana konumuzla ilişkisine yer verilmiştir. İkinci bölümde ise asırlardır İslâm dünyasının gündeminde tazeliğini koruyan Sahîhayn üzerinde icmâ meselesi ele alınmıştır. Öncelikle Sahîhayn üzerinde icmâın olduğunu savunan âlimlerin görüş ve delilleri kronolojik olarak sunulmuş, akabinde Sahîhayn üzerinde icmâın olmadığını savunan âlimlerin görüş ve delilleri sıralanmıştır. Çalışmamıza alakası olması dolayısıyla Sahîhayn‟a yöneltilen bazı tenkidlere de yer vererek konunun daha iyi anlaşılmasına gayret gösterilmiştir.

ABSTRACT: As is known, the work written by Muhammed b. Ġsmâil el-Bukhârî and Müslim b. Haccâc was named after “Sahîhayn” and considered the most reliable source after Koran. Such a value was granted to this work of Bukhârî and Müslim as they sought for the highest standards related to the reliability of hadiths. While some muhaddiths urged that there was no reason to dispute on the reliability of hadiths in Sahîhayn and ulemâs agreed on the reliability of hadiths in both of these works, some others did not believe in the reliability of hadiths in these works and disagreed the idea of ijma by referring criticisms related to Sahîhayn. This study is comprised of introduction and two chapters. In introduction, a short information was provided on the lives of Bukhâri and Müslim and especially their work Sahîhayn. In the first chapter, the concepts of ijma, which relates to our subject as the third religious source of Islam, and telakkî bi‟l-kabûl, considered to have a close value with ijma, were discussed and the relationship of these two concepts with our subject was explained. In the second chapter, Issue of Ijma on Sahîhayn, preserving its freshness on the agenda of the Islamic world for centuries, was discussed. Firstly, the views and evidence of scholars arguing that there was an ijma on Sahîhayn were presented chronologically, which was followed by the views and evidence of scholars arguing that there was no ijma on Sahîhayn. It was attempted to clarify the subject better by reporting some criticisms against Sahîhayn.