Ortaçağ İslâm Siyâsetnâme Geleneğinde Ordu ve Savaş Sanatı

Abstract

ÖZET: Siyâsetnâmeler, devlet yönetiminde bulunanlara siyâset sanatı ve devlet yönetimi konusunda tavsiyede bulunmak amacıyla yazılmış eserlerdir. Ortaçağ İslâm Siyâsetnâme Geleneğinde Ordu ve Savaş Sanatı isimli tezimizin amacı, siyâsetnâmelerde ordu ve savaş sanatına ilişkin bilgi, yöntem ve tavsiyeleri saptamaktır. Bu doğrultuda Ortaçağ İslâm döneminde kaleme alınmış olan siyasetnameler incelenmiştir. Siyâsetnâmeler devletin idaresi konusunda sadece ülkenin iç meselelerine dair değil aynı zamanda savaş, cihâd, anlaşma ve ganimet gibi ülkenin dış ilişkilerini kapsayan konularda önemli tavsiyelerde bulunmuşlardır. Bu noktada siyâsetnâmelerde devletin dış ilişkilerini içeren ordu ve savaş sanatına dair bilgiler ağırlıklı olarak âyet, hadis ve Hz. Peygamber’in savaşa yönelik uygulamaları ışığında şekillenmiştir. Siyâsetnâmelerde, ordu düşman ile karşı karşıya gelip muharebe düzeni almış olsa dahi, savaş her zaman son çare olarak görülmüştür. Savaş fiilî olarak başlasa da savaş meydanında mümkün mertebe onu durdurmaya yönelik önce hilelere başvurulmalıydı. Düşünce ile çözüm bulmak şiddetten daha hayırlı, düşmanı yenebilme konusunda kuvvetli, cesur ve kalabalık ordular hazırlamaktan daha etkili bir yöntemdir. Her ne kadar kılıç en son kullanılacak çözüm olarak kabul edilmişse de savaşmamak adına tüm yollar denendikten sonra harp etmekten başka çare kalmamışsa, düşman ile savaşmaktan kaçınmamak gerektiği de söylenmiştir.

ABSTRACT: Siyâsetnâmes are books that written to give advice to those in state administration about the art of politics and state administration. The aim of the thesis titled "Army and the Art of War in the Medieval Islamic Siyâsetnâme Tradition" is to determine the knowledge, methods and advices related to the army and the art of war in the siyâsetnâmes written in the mentioned period. In this regard, the siyâsetnâmes books, written during the Medieval Islamic period were examined. Siyâsetnâmes give important recommendations regarding the administration of the state, not only on the internal issues of the country, but also on issues covering the country's foreign relations such as war, jihad, agreements and spoils. At this point, it is possible to say that the information about the army and the art of war, including the foreign relations of the state, in the siyâsetnâme books are mainly shaped in the light of verses, hadiths and the Prophet's practices regarding war. In siyâsetnâmes, war has always been seen as a last resort, even if the army faced the enemy and took battle formations. Even though the war actually started, tricks had to be used first to stop it as much as possible on the battlefield. Finding a solution through thought has been described as a better method than violence, and a more effective method to defeat the enemy than preparing strong, brave and crowded armies. Although the sword was accepted as the last trick to be used, it was also said that one should not refrain from fighting the enemy if there is no other choice but to fight after all the methods have been tried to avoid war.