MAMEKİYE DE DURIMÊ DERSANÊ JİANÊ ZAZAKİ

Abstract

KILMVATE Jianê Zazaki Tırkiya de mabêne jiananê binan de hatê qeşikerdoğan ra jianê hirêyino. Ancia UNESCO raporê xo de Jianê Zazaki, jianê ke benê vindi mabêne inan de say kerdo. Ae ra kari ke Zazaki sero vırajinê seba ‘’vindbiyaena jiani’’ ehemmiyetê xo jêdeo. Ney ra gore emelê kari uyo ke, Mamekiye de Durımê Dersanê Jianê Zazaki sero malumatê ilmi bêrê têare. Ney ra pia, sıfte literatür analiz biyo dıma ki persê anketi vırajiyê. Na gurenayis de Mamekiye de dı Mektebanê Miyanan de, hem talebeyê ke Dersê Jianê Zazaki çinıtê we hem ki ma u piyanê talebeyan ra gore dı anketi vırajiyê. Anketan de persê demografiki estê. Ebe ni persu taê xususiyetê talebeyan u ma u piyan amo doskerdene. Serre, cısn u derse sero fikır u derse rê sêr kerdis motivasyon, Zazaki wendis u qeşi kerdis, amo tespit kerdene. Anketê ma u piyan de, Dersa Jianê Zazaki sero sêr kerdiş, jianê ma u pi de wendis u qeşi kerdis sero perşi vırajiyê. Evrenê anketi; Mamekiye de Mektebo Miyan Hürriyet u Mektebo Miyan Cunhuriyet de sınıfa 5 ine u sınıfa 6 ine de 238 talebey u 113 ma u piyê ni talebeyanê. Pêro pia 351 anketi sero gurenayis biyo. İyê ke kotê ankêt u cüabê inu analizê varyans, frekans, aritmetiko mabên, one way anova test, t-test, chi şquare test ra gore sero gurenayis biyo.

ÖZET Zaza Dili, Türkiye’de konuşan sayısı bakımından üçüncü dildir. Yine UNESCO’nun raporuna göre Zaza Dili kaybolmakta olan diller arasında sayılmaktadır. Bu yüzden bu dil üzerine yapılan çalışmalar dilin ‘’kaybolmakta olan bir dil’’ olması nedeniyle önemi büyüktür. Bu çalışmanın amacı Dersim’de Zazaca Seçmeli Dersi ile ilgili bir çalışma yapmaktır. Çalışma yapılırken ilk olarak literatür analiz edilmiş sonrasında anketler hazırlanmıştır. Bu çalışmada Dersim Merkezde iki Ortaokulda Zazaca dersini seçen öğrenciler ve velileri için iki anket hazırlanmıştır. Her iki ankette demografik sorular ve önermeler vardır. Bu sorular ve önermelerle dersi seçen öğrencilerin yaş, cinsiyet, derse dair fikir, derse bakış açısı motivasyon, Zazaca okuma ve konuşma hususiyetleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Öğrenci velileri için hazırlanan ankette Zazaca Seçmeli derse bakış açısı, ana dilde eğitim ve Zazaca konuşma ile ilgili sorular hazırlanmıştır. Araştırmanın evreni, Dersim Merkezde Hürriyet Ortaokulu ve Cumhuriyet Ortaokulu’nda eğitim gören 238 öğrenci ve 113 öğrenci velisidir. Toplam 351 anket değerlendirmeye alınmıştır. Ankete katılanların verdiği cevaplar varyans analizi, aritmetik ortalama, bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü anova testi, ki kare analizi ve frekans analizi yöntemleri ile anlamlı hale getirilmiştir.

ABSTRACT Zaza Language is the third most spoken language in terms of speakers in Turkey. According to UNESCO's report, Zaza Language is considered one of the endangered languages. Therefore, studies conducted on this language hold significant importance due to its endangered status. Accordingly, the aim of this study is to conduct research on the elective Zaza Language course in Dersim. Initially, a literature review was conducted, followed by the preparation of surveys. In this study, two surveys were prepared for the students and parents who chose the elective Zaza Language course in two secondary schools in the center of Dersim. Both surveys included demographic questions and statements. With these questions and statements, the researchers aimed to determine the age, gender, opinions and perspectives on the course, motivation, as well as reading and speaking abilities in Zaza Language of the students who chose the course. The survey prepared for the parents included questions about their perspectives on the elective Zaza Language course, mother tongue education, and Zaza Language speaking. The population of the study consisted of 238 students and 113 parents of students attending Hürriyet Secondary School and Cumhuriyet Secondary School in the center of Dersim. A total of 351 surveys were evaluated. The responses of the participants were analyzed using variance analysis, arithmetic mean, and frequency analysis to make them meaningful.