147 NUMARALI MÜHİMME DEFTERİNİN TRANSKRİPSİYONU VE DEĞERLENDİRİLMESİ (s. 157-310)

Abstract

ÖZET Osmanlı Devleti; Asya, Avrupa ve Afrika gibi üç kıta üzerinde, çok geniş bir coğrafyada hüküm süren ve bünyesinden otuza yakın devlet çıkaran bir imparatorluktur. Yüzyıllar boyunca büyük bir dikkat ve özenle oluşturduğu arşivler; Osmanlı Devleti'nin hakimiyeti altında bulunan Balkanlar, Kırım ve Kafkaslar, Ortadoğu ve Arap Yarımadası, Akdeniz Adaları ve Kuzey Afrika'daki pek çok devletin kültür, iktisat, sosyal ve siyasî tarihlerinin gün ışığına çıkarılmasında, milletlerarası hakların ispatı ve korunmasında birinci elden kaynak olan belgeleri bünyesinde bulundurmaktadır. Bugün birçok millet tarihini araştırıp öğrenmek için Osmanlı Devleti tarihi kaynaklara başvurmak mecburiyetinde kalmaktadır. Bu tarihi kaynaklardan en önemlilerinden biri de Divan-ı Hümayun sonrasında alınan ve devletle ilgili siyasi, adli, iktisadi, kültürel, sosyal ve savaş tarihine dair alınan önemli kararların kaydedildiği “Mühimme Defterleri”dir. XVI. yüzyılın ortalarından, bazı kısa dönemler dışında, XX. yüzyılın başlarına kadar ulaşan ve hiçbir devlette bu zenginlikte kayıtlarının bulunmadığı Mühimme Defterleri, Osmanlı Devleti’nden ayrılan veya imparatorluk ile ilişki kuran birçok devletin tarihi için büyük önem arz etmektedirler. Bu çalışmada, Divan-ı Hümayun, Mühimme Defterleri ve I. Mahmut Dönemi ile ilgili bilgi verilip 147 Numaralı Mühimme Defteri’nin 156-310 sayfa aralığında bulunan hükümlerin transkripsiyonu ve hükümlerin değerlendirilmesi yapılmıştır. 147 numaralı Mühimme Defteri’nde 1152-1153 (1739-1740) yılları arasında, Osmanlı Devleti’nde yaşanan çeşitli gelişmeler ile ilgili araştırmacılar, tarihçiler ve akademisyenler için önemli bilgiler sunmaktadır. Bunların başında, 1739 yılında Osmanlı-İran, Avusturya ve Rusya arasında yaşanan uzun savaşlar sonucunda yapılan diplomatik görüşmelerin ve devletlerarası antlaşmaların yapılması, eşkıyalık hareketleri, idari görev değişiklikleri, zahire tedarik ve nakli, vergilerin tahsili ve hacıların yol güvenliğinin sağlanması gibi hükümler önemli sayılabilecek konular arasında yer almaktadır.