Hisse senedi değeri ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki: BIST 100 endeksi üzerine bir araştırma

Abstract

In this survey it is tried to be understood which factors affect the Istanbul Stock Exchange (BİST) 100 Index. Because of this, the gold price (ALT), the rate of interest (FAİZ), foreign money rate (KUR), consumer price index (TÜFE), index of industrial production (SÜE) and supply of money( M1) are examined. In order to understand how these 6 factors affect BİST, I evaluate the methods of time series by using the monthly average of variables between January 2006 - March 2016 periods. Firstly searched whether series are fixed or not by the text of units (ADF and PP) of calls and from the results it is understood that with importance of 1% six variables of seven variables (BİST, ALT, FAİZ, KUR, M1 and TÜFE) are fixed variable. As SÜE isn't included according to the ADF test which isn't fixed. Then the variables of these two tests affect BİST The Smallest Square Methods (EKK) used and as a results of analysis; ALT, FAİZ, and KUR affect BİST negatively. On the otherhand M1 and TÜFE affect it positively. From the variable affecting BİST negatively the most effects belong to KUR and the less effects belong to ALT. From the positive effects TÜFE is more effective than M1. But from all of these effects only KUR and FAİZ has 1% of importance. The rest of the effects are not found significant. When it is examined in the F statistics, it is understood that 1% of effects are found significant. From the corrected R2 statistics, six variable explain the 51.7% of the variations in the BİST-100 Index and 48.3% is explained by another variatios.

Bu çalışmada Borsa İstanbul (BİST) 100 Endeksini hangi faktörlerin etkilediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu nedenle BİST 100 Endeksini etkilediği düşünülen altın fiyatı (ALT), faiz oranı (FAİZ), döviz kuru (KUR), enflasyon oranı (TÜFE), sanayi üretim endeksi (SÜE) ve para arzı (M1) incelenmiştir. BİST'i bu altı faktörden hangilerinin etkilediğini tespit etmek amacıyla bu değişkenlere ait Ocak 2006 - Mart 2016 dönemindeki aylık ortalamalar kullanılarak zaman serileri yöntemi ile bir analiz yapılmıştır. Önce serilerin durağan olup olmadıkları Birim Kök Testleri (ADF ve PP) ile araştırılmış ve elde edilen sonuçlara göre yedi değişkenden altısının (BİST, ALT, FAİZ, KUR, M1ve TÜFE'nin) %1 önem seviyesinde durağan oldukları saptanmıştır. Bu iki testten ADF Testine göre durağan çıkmayan SÜE analizlere dahil edilmemiştir. Daha sonra hangi değişkenlerin BİST 100 Endeksini etkilediğini tespit edebilmek için En Küçük Kareler (EKK) yöntemi ile yapılan analiz neticesinde, BİST 100 Endeksini; ALT, FAİZ ve KUR negatif etkilerken, M1 ve TÜFE pozitif etkilediği tespit edilmiştir. BİST-100 Endeksini negatif etkileyen değişkenler arasında en fazla etkinin KUR'a, en az etkinin ise ALT'a ait olduğu belirlenmiştir. Pozitif etkileyen değişkenlerden TÜFE'nin M1'den daha fazla BİST-100 Endeksini etkilediği belirlenmiştir. Fakat bu etkilerden sadece KUR ve FAİZ'e ait etkiler %1 önem seviyesinde anlamlı bulunmuş diğerlerinin ise anlamlı olmadığı saptanmıştır. Modelin F istatistiğine bakıldığında modelin %1 önem seviyesinde anlamlı olduğu ortaya çıkmaktadır. Düzeltilmiş R2 istatistiğinden modeldeki altı değişkenin BİST-100 Endeksinde meydana gelen değişimin %51,7'sini açıkladığını göstermekte, %48,3'ünü ise başka değişkenlerin etkilediği anlaşılmaktadır. Anahtar Kelimeler: BİST 100 Endeksi, Makroekonomik ve En Küçük Kareler.