Kamu desteklerinin katılım bankaları aracılığıyla verilmesinin toplumsal algısı, TRB1 Bölgesi üzerine uygulama çalışması

Abstract

Dünyadaki ekonomik sistem faize bağlı olarak hareket etmektedir. İslam inancı faizi yasakladığından faize duyarlı sektörler faizsiz finansmanı ve bankacılık ürünlerini tercih etmektedir. Şu anda ülkemizde faizsiz bankacılık kurumları bulunmaktadır. Ancak ülkemizde katılım bankacılığının tarihi çok eski değildir ve esas olarak 1980'lerden sonra kurulmaya başlamıştır. Katılım bankaları yavaş yavaş finansal sisteme entegre edilmeye başlamıştır. Günümüzde, Türk bankacılık sektöründeki katılım bankacılığının payı yüzde altıyı aşmış durumdadır (TKBB, 2020, s. 57-63). Ancak bu oran yeterli görülmemektedir. Hükümet, İslami bankacılığın Türk finans sektöründeki ağırlığını artırmak amacıyla bu alana girme kararı almış ve bu yönde halkın katılımı için üç adet katılım bankası kurmuştur. Hükümet tarafından "Öncelikli Dönüşüm Programı" kapsamında alınan karar gereği, banka mevduatı ile birlikte kamu kesiminde de katılım bankalarınca destek vermeye karar verilmiştir. Katılım bankacılığı son zamanlarda oldukça yaygın hale gelen, sunmuş olduğu ürünler ile toplumlar tarafından sıklıkla başvurulan ve her geçen gün daha fazla müşteriye ulaşarak gelişimini sürdüren bir bankacılık türü haline gelmiştir. Bu çalışmada materyal olarak birincil verilerden yararlanılmaktadır ve alan taraması yönteminden anket uygulaması yoluyla, TRB1 bölgesinde yaşayan KOBİ yöneticilerinin, kamu desteklerinin katılım bankacılığı aracılığıyla verilmesi hakkındaki algılarını belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada kategorik değişkenler için frekans ve yüzde; ifadeler için frekans ve yüzde ile ortalama değerleri hesaplanmıştır. Analizlerde Mann Whitney testi, Kruskal Wallis testi ve Faktör analizi kullanılmıştır. Faktör analizinde elde edilen anket sonuçlarına göre iki faktöre ulaşılmıştır. Birinci faktöre kamu destekleri hakkında bilgi düzeyi ve ikinci faktöre katılım bankaları aracılığıyla verilme durumu başlıkları verilmiştir. Mann Whitney ve Kruskal Wallis testinden elde edilen analiz sonuçlarına göre; ifadelere ait katılımın anketin yapıldığı il, gelir düzeyi, yaş, çalışılan banka türü ve kamu desteklerinden faydalanma durumu açısından incelenmesinde tüm sorulara verilen cevaplar arasında anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Sağlanan desteklerin faizli bankalar tarafından verilmesinden dolayı esnafların kamu desteklerini tercih etmekten kaçındıkları ve kamu destekleri hakkında yeterince bilgi sahibi olmadıkları görülmektedir. Kamu desteklerinin katılım bankaları aracılığıyla da verilmesi durumunda desteklerden daha fazla yararlanılacağı anlaşılmaktadır.

The economic system in the world is based on interest. Since the Islamic faith prohibits interest, interest-sensitive sectors prefer interest-free financing and banking products. Currently, there are interest-free banking institutions in our country. However, the history of banking participation in our country is not very old and it started to be established mainly after the 1980s. Participation banks gradually began to be integrated into the financial system. Today, the share of banking participation in the Turkish banking sector is exceeded five percent. But this rate is not considered sufficient. The government decided to enter this field in order to increase the weight of Islamic banking in the Turkish financial sector and established three participation banks for public participation in this direction. In accordance with the decision taken by the government under the" Priority Transformation Program", it was decided to support participation banks in the public sector along with bank deposits. Participation banking has become a type of banking that has become quite common recently, is often referred to by societies with the products it offers, and continues its development by reaching more and more customers every day. In this study, primary data is used as material and it is aimed to determine the perceptions of SME managers living in the TRB1 region about the provision of public support through participation banking through the survey application from the field screening method. In the study, frequency and percentage were calculated for categorical variables; frequency and percentage and average values were calculated for expressions. Mann Whitney test, Kruskal Wallis test and factor analysis were used in the analysis. According to the results of the questionnaire obtained in the factor analysis, two factors were reached. The first factor is the level of knowledge about public support and the second factor is the state of being provided through participation banks. According to the analysis results obtained from the Mann Whitney and Kruskal Wallis test, significant differences were found between the answers to all questions in the participation of expressions in terms of province, income level, age, type of bank studied and state of use of public support. Due to the fact that the support provided is provided by interest-bearing banks, shopkeepers avoid preferring public support and do not know enough about public support. It is understood that if public support is also provided through participation banks, the support will be more used.