Ahi Evran'ın öğretileri bağlamında günümüzün sosyo-ekonomik sorunlarına genel bir bakış

Abstract

Ahilik, Anadolu’da göçebe hayattan yerleşik hayata geçen Türkmenlerin kurmuş oldukları sosyal ve iktisadi teşkilatlanma ve dayanışma modelidir. Ahilik, debbağ (derici) ve tıp bilimleri ile uğraşan bir bilim adamı olan Nasıreddin El Hoyi (Ahi Evran) tarafından kurulmuştur. Ahi Evran 1170’li yıllarda Azerbeycan’ın Hoy kasabasında doğmuştur. Hoca Ahmet Yesevi ve talebelerinden olan “Evhadüd-din Kirmani”den tasavvuf dersleri almıştır. Bu sırada, Fütüvvet teşkilatının önderi Nasır Lidinillah ile tanışmış, bu tanışma Ahi Evran’ın ileride kuracağı Ahilik teşkilatının temelinin fütüvvet esaslarına göre atılmasını sağlamıştır. Ahilik modelinin hiyerarşik yapısı göz önüne alındığında sosyolojik anlamda üyeler arasında dikey hareketliliğin olması hiç şüphesiz çağının ötesinde modern bir uygulama olduğunu göstermektedir. Teşkilat üyeleri arasındaki kalite yönetim sistemi ve ceza-i müeyyideleri (pabucu dama atma) ile teknolojik imkânların kısıtlı olmasına rağmen uygulamada günümüzde çoğu işletmeden daha şeffaf ve daha nitelikliydi. Ahi olabilmenin en temel şartı bir meslek sahibi olabilmekten geçiyordu. Mesleği olmayan ahi olamazdı. Çırak, kalfa ve usta olabilmesi için bireyde bazı şartlar aranmaktaydı. Kaliteli, bol ve ucuz üretim anlayışının dayanışma ve ahlaki normlar ile süslediği ahiler, bugün protestan ahlakıyla beslenen kapitalizmin yaratmış olduğu homo-economicus (bireycilik) tipindeki insanın hayalini kurup da ulaşamadığı ve döngüsel bir çıkmaza sürüklenen amaçsız, yolsuz ve manevi açıdan yoksul 21.yüzyıl insanlığının çok ötesinde bir yapı oluşturmuşlar ve uzun yıllar bunu muhafaza etmişlerdir. Ahilik yolunun olduğu yerde işsiz olmaz, işsizlik kalmazsa yolsuz olmaz, yolsuz olmazsa yoksul kalmaz, yoksul kalmazsa terör olmaz, nihayet yargının yükü de bu kadar çok olmaz diye bir formül ortaya koyarak, ahiliğin günümüzde memleket meselelerinin giderilmesinde önemli görüşler sunmaktadır.