Sert kabuklu meyvelerin üretim miktarının Box-Jenkins tekniği ile modellenmesi

Abstract

Otoregresif (Autoregressive) ve hareketli ortalama (Moving Average) modellerinin karışımı olan Otoregresif Hareketli Ortalama (Autoregressive Moving Average) en genel durağan Box-Jenkis modelleridir. Durağan olmayıp fark alma işlemi sonucunda durağan hale getirilen serilere uygulanan modellere Bütünleşik Otoregresif Hareketli Ortalama (Autoregressive Integrated Moving Average) modeli denir. ARIMA modeli Box-Jenkins modeli olarak da adlandırılır. Box-Jenkins modellerinde amaç zaman serilerine uyan modelin belirlenmesi ve öngörü yapılmasıdır. Bu çalışmada, 1936–2011 yıllarına ait sert kabuklu meyvelerin türlerine göre (antepfıstığı, ceviz, fındık, badem ve kestane) üretim miktarları Box Jenkins yöntemiyle analiz edilmiştir. Veriler durağan hale getirildikten sonra bu veri kümesine uyan model, antepfıstığı üretiminde Bütünleştirilmiş Otoregresif (ARIMA(2,1,0)), ceviz üretiminde Bütünleştirilmiş Otoregresif (ARIMA(1,1,0)), fındık ve badem üretimi Bütünleştirilmiş Hareketli Ortalama (ARIMA(0,1,1)) ve kestane üretimi Bütünleştirilmiş Mevsimsel Otoregresif Hareketli Ortalama ARIMA(0,1, 0)(0, 0,1)9 modeli olarak belirlenmiştir. Elde edilen modeller kullanılarak sert kabuklu meyvelerin 2012–2020 dönemi için öngörüleri yapılmıştır. Yapılan öngörüler sonucunda sert kabuklu meyvelerin üretim miktarında artış olacağı tahmin edilmiştir. Bunun sonucunda ileriye yönelik sert kabuklu meyve üretimi ile ilgili oluşturulacak politikalara yön vermesi amaçlanmıştır.