Ahilik teşkilatında anadolu türk kadınının girişimciliği üzerine sosyal psikolojik bir yaklaşım

Abstract

İlme, sanata ve ahlâka son derece önem verilen Ahilikte, kadının da sosyal, ekonomik ve kültürel hayatta önemli bir yeri vardı. Sosyal, kültürel, ekonomik ve ahlâki ilkeleriyle Ahilik kültürü ve Ahilik teşkilatı, bireyin hak ve özgürlüklerine ayrıca önem vermiştir. Anadolu kadınları o günkü adıyla “Bacıyan-ı Rum” teşkilatı aracılığıyla da hanımlara, "Eline, işine ve aşına dikkat et!" yani "eşine yardım et, onu evine bağla, işine ve geçimine dikkat et" prensipleri doğrultusunda eğitiliyordu. Kadınların teşkilatlanıp gelişmesi için Ahi Evran'ın eşi Fatma Bacı, dünyanın ilk kadın teşkilatı olan "Bacıyan-ı Rum" teşkilatını yani bugünü adıyla Anadolu Kadınlar Birliği'ni kurmuştur. "Bacı" kelimesi, günümüzde Anadolu'nun birçok Ģehrinde halen yaygın olarak kullanılmaktadır. "Rum" kelimesi ise “Anadolu” anlamını ifade etmektedir. Bacıya-ı Rum teşkilatı, Anadolu kadınlarını gerektiğinde düşmanlara karşı vatan savunmasında eşlerinin yanında mücadele etmesi ve gerektiğinde de kültürde, sanatta, edebiyatta, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda kısaca hayatın her alanında kalkınıp gelişmesini sağlamak için teşkilatlandırmıştır. Anadolu Kadınlar Birliği, kadınlar arasındaki yardımseverliğin, konukseverliğin, doğruluğun, dürüstlüğün ve merhametin gelişmesine katkı sağladığı gibi Türk dilinin, Türk kültürünün ve Ġslam ahlak ve anlayışının kadınlar arasında yayılmasını da hızlandırılmıştır. Anadolu Kadınlar Birliği, Ahilerin kadınlar kolu olarak yetim ve kimsesiz genç kızları himayesine almıĢ, onların eğitimlerinden, ev-bark sahibi olmalarından ve aile kurmalarından sorumlu olmuşlardır. Tarihçi yazar Aşık Paşazade Anadolu'da kurulan Ahilik teşkilatı (Ahiyan-ı Rum) yanında bir diğer sosyal zümre olan Bacıyan-ı Rum‟dan (Anadolu Kadınlar Birliği) bahsetmektedir. Örneğin Kayseri'deki Ahiler tarafından kurulan sanayi sitesinde hanımlara mahsus çalışma yerleri de bulunurdu. Bacıyan-ı Rum teşkilatına mensup hanımlar bu sanayi sitesinde el sanatlarını ve mesleklerini icra ediyorlardı. Kadınlar daha çok çadırcılık, keçecilik, nakışçılık, örgücülük, kilim ve halı dokumacılığı, ipek ve pamuk ipliği üretimini gerçekleştiriyorlardı. Çalışan kadınlar gerek mesleki ve teknik konularda, gerekse sosyal ve ahlaki konularda çağın gerektirdiği eğitim ihtiyacını "Bacıyan-ı Rum" teşkilatlarında alıyorlardı. Bu araştırmada, ahilik teşkilatı içinde Anadolu Türk kadınının giriĢiciliği araştırılmıĢtır. Bu alanda, alan yazın taraması yapılarak, buradan hareketle bir sonuca ulaşılmıştır.