MUHAMMED MEHDÎ EL-CEVÂHİRÎ’NİN ŞİİRLERİNDE SİYASÎ TUTUM

Abstract

Toplumların düşünce yapısının şekillenmesinde şiirin ve şairlerin önemli bir rolü vardır. Özellikle Arap toplumu gibi şairlere eskiden beri değer atfetmiş toplumlarda bu etki daha bariz şekilde görülür. Yaşadığı toplumun zihin dünyasının siyasî olarak şekillenmesine katkıda bulunan şairlerden biri de Irak toplumunun siyasî düşüncesinde önemli bir yere sahip olan Muhammed Mehdî el-Cevâhirî’dir. Tüm Arap dünyasında önemli bir şahsiyet olmakla birlikte özellikle Irak bölgesinde zulme ve diktaya karşı koymakla halkın gönlünde önemli bir yer edinen el-Cevâhirî, menfaatlerine dokunduğu zalim yöneticilerin öfkesini üzerine çekmiştir. Hayatının çocukluk safhası dâhil tüm aşamaları yokluk, gurbet ve hapislerde geçmiştir. Genel anlamda Arap toplumu özelde de Irak halkı için zorba yönetimlere başkaldırının simgesi olan el-Cevâhirî nin anlaşılması ve Arap toplumunda siyasî fikrin oluşumundaki etkisinin ortaya konması önem arz etmektedir. Bu öneme binaen çalışmamızda söz konusu şairin siyasî yönünü şiirleri aracılığıyla ortaya kıymayı amaçladık. Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında el-cevâhirî nin hayatı, edebî kişiliği ve yetiştiği edebî çevre ele alınmıştır. Birinci kısımda arap edebiyatının gelişimi, modernleşme süreci ve edebî bir sanat olarak şiirin gelişimi hakkında bilgi verilmiş, siyâset mekanizması ile şiirin etkileşimi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde el-cevâhirî nin siyasî ve şairlik kimliği, şiirlerinin çeşitleri ve ırakta siyasî ve toplumsal durum irdelenmiştir. Üçüncü bölümde ise şairin şiirlerinde siyasî başkaldırısını ortaya koyan örnekler ele alınarak tahlil edilmiştir. Sonuç kısmında ise elde edilen yeni bulgulara yer verilmiştir.

This paper is about an important figure in the Arab world in general and in Iraq in particular. The topic of the paper is a literary topic whilst it is also a political and social one. The researcher chose the works of an Iraqi poet whose name will stay forever in the book of immortality. This poet is the great al-Jawahiry. Jawahiry is an Iraqi Arab poet who had lived a very vulnerable life. He spent his childhood and youth in hopelessness, distress and discomfort. He experienced so much difficulties and sufferings of life in prison. Moreover, his elderly life was also unusual since he spent it in exile and being far away from his own country and his own people and family. Furthermore, his death was also in exile and his dead body was not buried in his home country. Even though Jawahiry died and left this world physically, but he is still alive and stays in the memory of the freedom fighters and his followers/fans forever. He left the inheritance of about 20000 lines of poetry which is a real literary wealth. Jawahiry, with his poetry, always attacked the dictators and the unjust authority that is besides conveying the rights and demands of the poor and vulnerable people to the whole world. In this paper, the researcher has attempted to shed light on Jawahiry's life from childhood up to his death; that is side by side with exposing the status of Jawahiry in Arabic literature. His political poetry is the main domain in this paper that is discussed and analyzed which really had influence on the people. Indeed, Jawahiry has lived his life with dignity, nobility and self - respect and also died as a freedom fighter and the symbol of strive, hard trial and humanity